Antwerpse Veenverklaring zet veengebieden in het hart van Europese klimaatbeleid

Van 19 tot 21 september 2023 organiseerden Natuurpunt, Universiteit Antwerpen, Interreg Care-Peat en partnerorganisaties ‘s werelds grootste veenconferentie in Antwerpen. In de nasleep hiervan treden de organisatoren nu naar buiten met een verklaring voor Europese beleidsmakers. Meer dan 500 aanwezige internationale experts stelden deze tekst samen op. “Als we onze klimaat- en biodiversteitsdoelstellingen willen halen, zullen we onze veengebieden moeten beschermen, vernatten en herstellen. Veenherstel moet daarom opnieuw opgenomen worden in de Europese Natuurherstelwet”, aldus de organisatoren.

In de verklaring wordt benadrukt dat om de klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen van Europa te halen, een actieplan cruciaal is waarbij we volop inzetten op het behoud van veengebieden. Het herstel van gedegradeerde veengebieden moet worden versneld en het landgebruik op veengebieden moet duurzaam worden gemaakt. Bestaande gegevens en data over veengebieden moeten beschikbaar worden gemaakt voor een breder publiek én er is dringend behoefte aan meer monitoring en onderzoek. De tekst roept Europese beleidsmakers op om dringend te werken aan duurzame en winstgevende bedrijfsmodellen voor landbouwers, landeigenaren en bedrijven in de waardeketen van landgebruik op veengronden. Ten slotte pleit men voor ambitieuze doelen voor veenherstel in de in opmaak zijnde natuurherstelwet.

Grootste veenconferentie ooit

Doel van de driedaagse conferentie was om de veengebieden in de kern van het Europese natuur- en klimaatbeleid te plaatsen. Het was de grootste bijeenkomst van veenexperts in Europa ooit, met meer dan 500 veenexperts uit de hele wereld. Nog eens enkele honderden deelnemers volgden de sessies online bij. De deelnemers namen deel aan lezingen, workshops en terreinbezoeken in België en Nederland, waarbij ze expertise en strategieën deelden voor het behoud van veengebieden. 

Natuurherstelwet zal maken of kraken

Bij de stemming in het Europees Parlement in juli over de EU-natuurherstelwet (NHW) werden ambitieuze doelstellingen voor het herstel van veengebieden op teleurstellende wijze afgeschoten. Het is nu absoluut noodzakelijk dat de EU-instellingen die zich nu over de NHW buigen, snel afstemmen over robuuste doelstellingen voor veengebieden, vooral voor de veengebieden die in landbouwgebruik zijn. Door grootschalige vernattingssmaatregelen op te starten kunnen we de voordelen van veengebieden maximaliseren. Ondanks sterke tegenstand tegen het herstel van veengebieden door krachten die pleiten voor ‘business as usual’, groeit het momentum in heel Europa. De klimaatverandering vormt een ongeëvenaarde bedreiging voor de mensheid, en verdroogde veengebieden zijn belangrijke uitstoters van broeikasgassen. Dit moet ook worden erkend in de Europese en nationale beleidsvorming. 

Zonder nat veen geen klimaatneutraliteit

Slechts 3 tot 5 procent van de totale landoppervlakte op het noordelijk halfrond bestaat uit veen, maar in de bodem van die veengebieden zit wel 33 procent koolstof opgeslagen. Veengebieden hebben dus een groot potentieel om koolstof op te slaan. Er is één voorwaarde: het veen moet nat blijven. Meer dan de helft van de veengebieden in Europa  is echter aangetast door menselijke activiteiten. Vaak worden ze gedraineerd (drooggelegd) waardoor ze grote hoeveelheden koolstof gaan uitstoten en zo aanzienlijk bijdragen aan de klimaatverandering. Gedraineerde organische bodems stoten wereldwijd tweemaal zoveel broeikasgassen uit als de luchtvaart. Omdat de EU de op één na grootste uitstoter van drooggelegde veengebieden ter wereld is, zijn dringend maatregelen nodig om de verdere achteruitgang een halt toe te roepen en prioriteit te geven aan het herstel van veengebieden.

Het is simpel: ofwel zullen veengebieden een deel van het probleem zijn in onze strijd tegen klimaatverandering, ofwel deel van de oplossing. Die keuze ligt nu in handen van onze beleidsmakers.

>> Ontdek hier de verklaring:

https://vb.nweurope.eu/projects/project-search/care-peat-carbon-loss-reduction-from-peatlands-an-integrated-approach/news/press-release-power-to-the-peatlands-conference-declaration/

Tekst: Robin Verachtert (Natuurpunt Beleid)