Bestuiving door insecten in ons land kwart miljard waard

Sinds de jaren 80 neemt het aantal bijen en andere bestuivers zorgwekkend af. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de natuur. Ook de landbouwsector is sterk afhankelijk van bestuivers. Recent onderzoek in België en Noord-Frankrijk heeft aan het licht gebracht dat het lot van de provincie Limburg het sterkst verbonden is aan dat van onze bestuivers, omwille van de fruitproductie.

Onderzoek door onder meer de universiteit van Mons en van Gembloux wees uit dat de toegevoegde waarde van bestuivers in ons land jaarlijks 251.6 miljoen euro bedraagt. Dit komt neer op 11.1% van de totale Belgische landbouwproductie.

Kijken we naar de verschillende provincies, dan zien we dat niet elke regio even sterk afhankelijk is van bestuivers. Die verschillen zijn vooral te verklaren door de geografische concentratie van de verschillende teelten. Teelten zijn namelijk niet allemaal even afhankelijk van bestuiving. Zo zijn bestuivers in fruitboomgaarden van groter belang dan in graanvelden. Granen zijn windbestuivers en hebben geen bloembezoekende insecten nodig.

Fruitsoorten zoals appel, peer, kers en aardbei zijn in zeer hoge mate afhankelijk van insecten. De berekende kwetsbaarheidsindex was dan ook het hoogst in de fruitprovincies Limburg (41 %) en Vlaams-Brabant (27 %) en het laagst in regio’s met vooral graan en suikerbiet als West-Vlaanderen (3%), Wallonië (1.5-9.5 %) en Noord-Frankrijk (1-4.5%) (zie kaartjes). De economische waarde van bestuivers is enorm: in de provincie Limburg alleen gaat het over 108 miljoen euro. In heel België gaat het om 251.6 miljoen euro.

Afbeelding

Wereldwijd is 75% van de gecultiveerde plantensoorten in mindere of meerdere mate afhankelijk van bestuivers voor vruchten of zaadproductie. Vooral vitamine C-houdende planten zijn afhankelijk van bestuivers. Zonder bestuivers zou het gemiddelde onbijtbord er een stuk minder aantrekkelijk uitzien.

De achteruitgang van bijen en andere bestuivers wordt voornamelijk toegeschreven aan de toename van verstedelijking, de intensivering van de landbouw en aan de klimaatverandering. Die evoluties hebben ervoor gezorgd dat veel bloemen uit het landschap verdwenen zijn en dat het natuurlijke habitat versnipperd is, terwijl meer chemicaliën in de vrije natuur terechtkomen. In België is deze afname voor het eerst waargenomen vanaf de jaren ‘80.

Hoewel we niet meteen moeten vrezen dat bestuivers volledig zullen uitsterven, toont deze studie duidelijk aan welke gebieden de grootste impact ondervinden van hun afname. Het onderzoek wijst ook op enkele pistes om insecten te helpen, zoals de aanleg van bloemenweides en het natuurvriendelijker maken van de gangbare landbouwmethodes. De berekende cijfers maken duidelijk dat zeker ook de sector daarbij te winnen heeft.

Het onderzoek past binnen het grensoverschrijdende project SAPOLL (Samenwerken voor Pollinators) in Noord-Frankrijk en België, waarbinnen Natuurpunt een partner is.

Lees de volledige studie
Lees meer over het Sapoll-project

Tekst: Jens D’Haeseleer, Natuurpunt Studie en Stephie Seghers, Natuurpunt
Foto: Jens D'Haeseleer