Bosmierspringspin is Europese spin van het jaar 2019

De bosmierspringspin is verkozen tot Europese spin van het jaar 2019. Dat hebben 83 spinnendeskundigen uit 26 Europese landen beslist, zo meldt de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL. De spin behoort tot de familie van de springspinnen die wereldwijd de grootste spinnenfamilie vormt, met niet minder dan 6.100 verschillende soorten. Merkwaardig is dat de bosmierspringspin zich vermomt als mier om aanvallers af te schrikken.

Vooreerst een korte duiding bij de Nederlandse naam van deze spin: die moet niet gelezen worden als "bos-mierspringspin", maar wel als "bosmier-springspin". Het spinnetje bootst namelijk de bosmieren na. Naast de bosmierspringspin kennen we in ons land nog drie soorten springspinnen die mieren nabootsen.

Bewegen als een mier
Veel springspinsoorten hebben een eerder compacte lichaamsbouw. De bosmierspringspin heeft een langwerpig lichaam van 5 tot 6,5 mm lang, dat op dat van een mier lijkt. Het achterlijf is met het kopborststuk verbonden door een smalle taille, vergelijkbaar met die van een mier.

Bosmierspringspinnen bootsen niet alleen het uiterlijk van mieren na, maar ook de bewegingen: zo lopen ze op een "mierachtige" manier in intervallen, alsof ze een feromonenspoor volgen. Daarnaast gebruikt de spin doorgaans slechts drie van haar vier potenparen om te lopen en houdt ze haar eerste potenpaar in de lucht, zoals de antennen van een mier. Zo’n nabootsing noemen biologen “mimicry”.

De bosmierspringspin bootst mieren na, niet om deze op te eten, want haar belangrijkste voedsel zijn kleine vliegjes en mugjes, met regelmatig ook plaaginsecten zoals bladluizen. De soort profiteert vooral van het feit dat mieren door hun agressiviteit relatief weinig vijanden hebben, waardoor de spinnen ook minder het slachtoffer worden van sluip- en graafwespen, of vogels. Zij zijn dus een mooi voorbeeld van "beschermende mimicry". 

Macho’s
De vrouwtjes hebben normaal gevormde monddelen, maar die van de mannetjes zijn bijna horizontaal naar voor gericht en zijn lang en afgeplat. Op die manier zijn de seksen makkelijk van mekaar te onderscheiden. De vergrote kaken van de mannetjes worden gebruikt in rituele gevechten voor de gunst van een vrouwtje. Daarbij gaan de twee opposanten tegenover mekaar staan en bedreigen ze elkaar met opengesperde kaken.

Slakkenhuisje
Zoals alle springspinnen, maakt ook de bosmierspringspin geen web om haar voedsel te vergaren, maar besluipt ze haar prooi. Mier-nabootsende springspinnen kunnen gedurende het hele jaar gevonden worden, maar de belangrijkste activiteitsperiode loopt van april tot augustus. Overwinteren doen ze vaak in lege slakkenhuisjes. 

Going to America
De bosmierspringspin komt van nature voor in Europa en werd daarnaast ingevoerd in de Verenigde Staten. Doorgaans verkiest de soort warmere plaatsen op vlaktes of heuvelachtige zones tot op een hoogte van 800 meter boven zeeniveau. Daar leeft ze voornamelijk op de grond of in bladerstrooisel, meestal in de nabijheid van de mieren die ze nabootsen.

De bosmierspringspin wordt aangetroffen in droge graslanden of warme boomgaarden, maar soms zien we ze ook in meer vochtige tot zelfs natte plaatsen zoals rietkragen. Plaatselijk is ze niet zeldzaam en over het algemeen wordt ze als niet bedreigd beschouwd.

Laureaat
De bijzondere mierennabootsing is de belangrijkste reden waarom de bosmierspringspin verkozen werd tot Europese Spin van het Jaar. De Europese Spin van het Jaar wordt verkozen door 83 arachnologen uit 26 Europese landen. Via een initiatief als de Spin van het Jaar hopen we niet alleen een minder populaire diergroep als de spinnen onder de aandacht te brengen, maar ook dat een breder publiek deze soort zal melden, zodat onderzoekers nieuwe gegevens ontvangen over de huidige verspreiding van de bosmierspringspin. Ga dus gerust eens op zoek naar deze intrigerende soort en meldt eventuele waargenomen exemplaren door ze te fotograferen en in te voeren op de meldingssite van Natuurpunt: www.waarnemingen.be.

Meer informatie over de soort vind je op de website van de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL (klik “Spin van het Jaar”).

Tekst: Christoph Hörweg & Jason Dunlop 
Nederlandse vertaling: Koen Van Keer, ARABEL