Holenspin is 25ste Spin van het Jaar

De holenspin is verkozen tot Europese spin van het jaar 2024. Dat hebben 84 spinnendeskundigen uit 27 Europese landen beslist, zo meldt de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL. Het is de 25e keer dat de ‘Spin van het jaar‘ verkozen wordt en de 20e keer een ‘Europese Spin van het jaar‘. Deze verkiezing wil niet alleen een ‘onpopulaire’ diergroep promoten maar ook de aandacht vestigen op belangrijke bedreigde habitats.

Dubbel jubileum

In het jaar 2000 startten de "Duitssprekende Europeanen" (Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland) met de verkiezing van een spin van het jaar. Dat jaar werd de waterspin verkozen. Het was echter dankzij de vraag van de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL om het initiatief "open te breken", dat de verkiezing ontstond van de "Europese Spin van het Jaar". Nadat de Belgen in 2005 samen met de Duitstaligen de huiszebraspin als eerste 'Europese Spin van het Jaar' verkozen, sloten al snel tal van spinnenverenigingen aan. Anno 2024 nemen 84 arachnologen uit 27 verschillende Europese landen deel. Dit jaar vieren we dus een dubbel jubileum: 25 jaar 'Spin van het Jaar' en 20 jaar 'Europese Spin van het Jaar'.

De volledige lijst van verkozen spinnensoorten sinds het begin, kan je raadplegen op de ARABEL-website.

Desinformatie

De verkiezing van een spin van het jaar ontstond uit de noodzaak om de talloze onzinnige (en soms waanzinnige) mythes en urban legends over spinnen enigszins te counteren vanuit de overtuiging dat 'onbekend ook onbemind maakt'. Nog in 2022 verscheen een ophefmakend wetenschappelijk artikel dat aantoonde dat desinformatie over spinnen alomaanwezig is en het efficiëntst bestreden wordt door spinnendeskundigen aan het woord te laten in de media-berichtgeving.

De laureaat van 2024: de holenspin

De familie van de holenspinnen telt wereldwijd 291 soorten, waarvan er één in België leeft. Het lichaam van de holenspin meet 3,5–6 mm voor de vrouwtjes terwijl de mannetjes met 3–5 mm iets kleiner zijn.

What's in a name?

Zoals de naam suggereert, wordt de holenspin veelal gevonden in grotten, mijnschachten, spelonken en oude keldergewelven. Ze heeft met andere woorden locaties nodig met een koel en vochtig microklimaat. Deze leefplaatsen moeten vorstvrij zijn en mogen geen al te grote temperatuurschommelingen kennen. Daarom wordt de soort ook regelmatig gevonden in vochtige putten bij huizen.

De holenspin bouwt meestal een breedmazig horizontaal matvormig web van waaruit vangdraden naar beneden lopen. Het onderste gedeelte van iedere vangdraad is bekleed met een rij kleefstofdruppels. Als een prooi verstrikt is geraakt in de kleefstofdraden, zal de spin er nog meer vangdraden over werpen en uiteindelijk de prooi doden met verschillende gifbeten. Dan takelt ze de prooi omhoog naar het matgedeelte van het web. Typische prooien zijn ongewervelden die op de grond of de wanden kruipen, zoals muggen, kevers, pissebedden ...

Afbeelding

Paring bij de holenspin (foto: Richard Louvigny).

Speciaal voortplantingsgedrag

Het paringsgedrag is ook bijzonder: voorafgaand aan de paring zal het mannetje tokkelen op het web van het vrouwtje, waarna zij nadert. Na een korte copulatie van slechts enkele minuten, waarbij beide exemplaren omgekeerd aan het web hangen, helpt het vrouwtje het mannetje bij het inbrengen van de pedipalp (mannelijk uitwendig geslachtsdeel).

De bolvormige rood-gele tot grijze eicocon wordt door het vrouwtje aan de spintepels meegedragen tot de jongen uitkomen. Er zijn in ons land maar een paar webwevende spinnensoorten die dat gedrag vertonen.
Alle ontwikkelingsstadia zijn aanwezig doorheen het hele jaar, maar tijdens de zomermaanden worden de meeste volwassen exemplaren aangetroffen.

Waarom werd de holenspin verkozen als Europese Spin van het Jaar?

De verkiezing was deze keer het gevolg van een vraag door de Association of German Cave and Karst Researchers, die sinds 2009 een 'grottensoort van het jaar' verkiest. De leden van die vereniging opperden het idee om -zoals in 2012, toen de gewone grottenspin verkozen werd– de grottensoort én spin van het jaar te combineren. Dit voorstel werd aanvaard door de 'spinnenjury'.

Met deze keuze van een Europese spin van het jaar, willen we niet alleen een ‘onpopulaire’ diergroep promoten en de aandacht vestigen op belangrijke habitats. In dit geval gaat het om grotten als bijzondere en kwetsbare habitats die bescherming verdienen.
Tegelijk hopen we dat meer waarnemers oog zullen hebben voor de gekozen soort en deze melden. Die nieuwe verspreidingsinformatie kan voor verschillende doeleinden nuttig zijn.

Ga dus gerust op zoek naar deze intrigerende soort en meldt eventuele waargenomen exemplaren door ze te fotograferen (bv. via de app ObsIdentify) en in te voeren op de meldingssite van Natuurpunt: www.waarnemingen.be.

De coördinatie van de Europese Spin van het Jaar gebeurt door het Naturhistorisches Museum Wien, samen met het ‘Arachnologisches Gesellschaft’ (AraGes) en de European Society of Arachnology (ESA).

Voor België is het de Belgische Arachnologische Vereniging ARABEL die de organisatie op zich neemt. Meer info over de holenspin kan je hier vinden. 

Tekst: Koen Van Keer (Spinnenexpert) en Christoph Hörweg