Koraalhelmkruid: zuiderse nieuwkomer in Turnhoutse tuin
Zelfs in je eigen tuin kan je bijzondere ontdekkingen doen. Zo werd in een tuin in Turnhout een mediterrane soort ontdekt die normaalgezien voorkomt tot in West-Frankrijk: het koraalhelmkruid. In Nederland dook ze in 2016 terug op na een éénmalige vondst in 1965, maar voor België is het de allereerste keer.
Natuurpuntvrijwilliger Gie Luyts uit Turnhout vond een onbekende helmkruidsoort en legde zijn vondst voor aan Hans Vermeulen (lesgever plantencursussen bij Natuurpunt CVN). Na enig onderzoek bleek het om koraalhelmkruid (Scrophularia peregrina) te gaan. Dit helmkruid is inheems in het hele gebied rond de Middellandse Zee en volgens de nieuwe Franse flora (Flora Gallica) ingeburgerd in Bretagne. Een eerste waarneming in de Lage Landen dateert al van 1965, in een wegberm in Leiden. Sinds 2016 is koraalhelmkruid jaarlijks te vinden in de Amsterdamse Zeeheldenbuurt en is de soort ook opgedoken in Vlissingen en Alkmaar. In België is de soort nooit eerder vastgesteld, bevestigt Filip Verloove, specialist exoten, verbonden aan de Plantentuin Meise.
Hoe herkennen?
Koraalhelmkruid herken je aan de donker purperbruine bloemen, de opvallend grof getande, glimmende, ‘‘netelachtige’ bladeren en de kort behaarde stengels die kaler worden tijdens de bloei en vruchtzetting. Een dubbelganger, Scrophularia scopolii, is wel al in Vlaanderen waargenomen, maar verschilt door de opvallend dicht afstaand behaarde stengel en matte bladeren met kleinere tanden.
Koraalhelmkruid in een Turnhoutse tuin (foto: Gie Luyts).
Koraalhelmkruid is een cultuurvolger, de gekende groeiplaatsen in Nederland zijn verstoorde, stenige bodems in bebouwd gebied. In Turnhout groeit de soort in een tuin … en is ze mogelijk meegekomen met plantgoed dat werd aangekocht in een tuincentrum.
Waar komt de naam vandaan?
De naam ‘Koraalhelmkruid’ is heel recent (2020) voorgesteld door de ‘Commissie Nederlandse namen’. Op de website ‘stadsplanten.nl’ wordt de soort nog vermeld onder de naam ‘Vreemd helmkruid’. Planten met soortnaam ‘peregrina’ (vrouwelijk) of ‘peregrinus’ (mannelijk) worden wel vaker ‘vreemd’ genoemd, zoals Vreemde ereprijs (Veronica peregrina). Het Latijnse woord ‘peregrinus’ betekent ‘als een pelgrim’. In het geval van koraalhelmkruid een pelgrim uit Zuid-Europa die aan de deur van de Lage Landen klopt.
Tekst: Hans Vermeulen (Educatief medewerker Natuurpunt CVN)
Foto’s: Gie Luyts
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief