Mevrouw Rutten, kom eens met ons spreken in plaats van over ons

Minister Rutten raast maar door. In De Afspraak, in De Standaard, bij ieder openbaar optreden haalt ze natuurherstel en natuurbeschermers door de mangel. Met foute oneliners, halve waarheden en insinuaties, met oppoken en polariseren, jaagt ze al wie om natuur geeft tegen zich in het harnas. Komt natuurherstel in de weg te staan van vergunningen voor nieuwe bedrijvigheid? Laten we dan maar de Europese natuurbeschermingswetgeving op de schop nemen! We trekken meteen ook even de natuurverenigingen door het slijk. “Ze willen terug naar vroeger, liefst naar toen er nog geen mensen waren.” En nog meer: “Ze weten niet waar ze mee bezig zijn, want vroeger was het hier toch allemaal bos? En het zijn zelf de grootste ontbossers omdat ze per se veen en heide willen!” 

Wat een kaakslag is dat voor de 48.000 vrijwilligers van Natuurpunt die zich onbaatzuchtig inzetten voor natuurherstel! En wat een kaakslag voor de 130.000 gezinnen die lid zijn van Natuurpunt en de leden van andere natuurverenigingen in Vlaanderen, burgers en bedrijven die actief het natuurherstel met persoonlijke middelen steunen ten bate van de maatschappij. Daar willen we vanuit de grootste natuurvereniging in Vlaanderen dan toch graag even op reageren.

Fact check

“Vroeger was het allemaal bos en Natuurpunt is de grootste ontbosser.” Nee, vroeger was niet alles hier bos. Een recente wetenschappelijke studie op Europese schaal weerlegt dit, nogmaals. Ook voor de mens in West-Europa aanwezig was, was het landschap hier divers. Bossen waren meer open dan je misschien zou verwachten en ook open habitats zoals graslanden waren hier aanwezig. De invloed van grote diersoorten van bevers over wisenten tot oerossen en wolharige neushoorns op het landschap was niet te onderschatten. Vandaar de afhankelijkheid van een groot deel van de Europese biodiversiteit van open habitats en de reden waarom natuurbewegingen ook die habitats willen herstellen. Kapt Natuurpunt soms bos? Ja, maar meestal gaat het om uitheemse boomsoorten en steeds voor herstel van andere natuurtypes in het belang van de biodiversiteit. Want de biodiversiteit staat onder druk. We verliezen soorten aan een gigantisch tempo. Niet alle soorten zijn gebaat bij bos. Planten en dieren van open habitats, die hier al duizenden jaren voorkomen, willen we toch ook behouden? 

Death by a thousand cuts

Daarom herstellen we natuurgebieden, planten we bossen en ijveren we voor het behoud van bestaande natuur. En ja, soms gaat dat over een kleine lap natuur, die ogenschijnlijk weinig bijdraagt aan het geheel. Waarom? Omdat dat exact is hoe natuur en open ruimte in Vlaanderen verdwijnt: death by a thousand cuts, perceeltje per perceeltje, overal in Vlaanderen, met in totaal 5 ha per dag. We hebben nu een punt bereikt waarop elke snipper er toe doet en erop of eronder kan betekenen voor het voortbestaan van een soort. Net het tekort aan natuur en de slechte staat van onze natuur, zorgt ervoor dat we ons in de patstelling van vandaag bevinden, waarbij economie en natuurherstel elkaars vijanden lijken te zijn. Het tegendeel is waar: investeren in herstel van een robuust natuurnetwerk en een algemene daling van de milieudrukken zal voor meer ruimte voor ondernemen zorgen, ruimte voor vergunningen zonder zware procedures over impact op de natuur en voor echte rechtszekerheid. Een toekomst binnen de grenzen van de planeet, binnen de milieugebruiksruimte is de enige duurzame weg. 

Recessie

Om het in economische termen uit te leggen: de natuur is in recessie. Geen recessie van de laatste vijf jaar, maar een met een ferme piek naar beneden in de laatste 50 jaar. Is onze reactie tijdens een economische recessie om extra op de pauzeknop te duwen? Nee, je gaat investeren om de motor weer aan te zwengelen en de curves om te buigen. Het laatste dat de natuur nu nodig heeft is een aanval op de Europese beschermingswetgeving, of een vraag aan Europa voor soepeler regels voor Vlaanderen. 

Keuzes

De staat van onze natuur in Vlaanderen heeft niets met onze bevolkingsdichtheid of sterke industrialisatie te maken, maar alles met keuzes. Het was een keuze om drie keer zoveel vlees te produceren dan de Vlaming opeet, ten koste van de gezondheid van onze waterlopen en de natuur. We exporteren het vlees en we blijven zitten met de stront en de meest vervuilde waterlopen van Europa. Het was een keuze om geen streng ruimtelijk ordeningsbeleid te voeren, ten koste van onze open ruimte, onze natuur en onze gezondheid en de grootste ruimteverspiller te zijn van Europa. Het was een keuze om eerst decennia aan te modderen met het door Europa verplichte herstel van onze omgevingskwaliteit. Net zoals het een keuze is van mevrouw Rutten om de natuurbeschermingswetgeving aan te vallen in plaats van het voorbeeld te volgen van bedrijven en natuursector die wel samenwerken. 

Kiezen voor de toekomst

We zijn zowat de meest vervuilde regio van Europa. Wij hebben onze omgeving verprutst. Dus wij willen geen ambitieuze herstelmaatregelen? Moet Vlaanderen dan in de EU op de rem gaan staan? Moeten we als laatste in de competitie de spelregels gaan aanvallen? Alstublieft. Laat ons blij zijn met de ambitie die Europa vooropstelt en kiezen voor de toekomst. Heel wat bedrijven doen dat al op eigen initiatief, vanuit het besef there is no business on a dead planet. Bedrijfsleiders zijn ook mensen die (met hun gezin) in een gezonde en aangename omgeving willen leven. Het Wereld Economisch Forum gaf het in zijn laatste jaarlijkse risicoanalyses ook aan: de grootste risico’s voor een welvarende economie zijn klimaatverandering én de biodiversiteitscrisis. Laten we dus de handschoen opnemen, de ambitie van Europa voor natuurherstel omarmen en blij zijn met de grote budgetten die vrij gemaakt worden om onze leefomgeving weer op orde te krijgen. Vlaanderen heeft dat wellicht nog het meest nodig van alle regio’s van Europa. 

Tot slot willen we minister Rutten graag uitnodigen om eens een kijkje te komen nemen op onze bosplantacties. Elk weekend tot en met februari zijn er meerdere acties gepland, overal in Vlaanderen. En kom eens spreken met de mensen die zich inzetten voor natuur in Vlaanderen en waarom ze dat doen. 

Diemer Vercayie, beleidsmedewerker bij Natuurpunt, 21/11/2023