Nieuwe exoot ontdekt dankzij burgerwetenschap

Cicaden zijn doorgaans vrij kleine, springende insecten die leven van plantensappen. In België komen meer dan 400 soorten cicaden voor. Geregeld worden er nog nieuwe soorten ontdekt. Via handel en transport van planten komen soms ook uitheemse soorten in ons land terecht. Dat is ook het geval met Acanalonia conica. Deze cicade met een opvallend bladvormig uiterlijk heeft (net als de meeste cicaden) nog geen Nederlandse naam en komt van nature voor in het zuiden van de Verenigde Staten. Op 18 oktober 2022 werd deze soort in Schelle aangetroffen. Doordat de app Obsidentify de soort niet herkende, stuurde de waarnemer een mailtje naar Natuurpunt. De specialisten daar, konden het dier wél correct benoemen. Het blijkt de derde waarneming van deze soort in ons land. De eerste Belgische melding gebeurde in september 2021 in Holsbeek, de tweede in oktober 2021 in Lier. Ook toen betroffen het exemplaren die werden gefotografeerd met de app ObsIdentify. De beeldherkenning die deze app gebruikt, was echter nog niet getraind voor deze soort omdat ze gebruik maakt van foto’s van  soorten die al meermaals in België of Nederland gezien zijn, en kon de soort dus niet benoemen. Zodra voldoende bevestigde foto’s zijn toegevoegd, zal de artificiële intelligentie achter de beeldherkenning de soort wel gaan herkennen. 

Amerikaan in Europa

Acanalonia conica dook in Europa voor het eerst op in 2003 in Italië. In de jaren nadien werd ze ook in Zwitserland, Slovenië, Roemenië en Servië waargenomen. In 2019 gebeurde de eerste waarneming in Oostenrijk, in 2020 volgde Frankrijk. Het ziet ernaar uit dat we deze soort nog vaker te zien gaan krijgen. Voorlopig zijn er slechts 3 solitaire exemplaren in ons land gezien: het is af te wachten of Acanalonia conica zich hier ook gaat voortplanten.

Exoten staan ervoor bekend om inheemse soorten te verdringen. Of dat hier ook het geval is, zal nog moeten blijken. Vooralsnog blijkt A. conica in Europa op allerlei plantensoorten te leven en geen duidelijke schade aan te brengen of concurrentie te vormen. Volgens de literatuur wordt ze vaak samen met een andere Amerikaanse cicade aangetroffen: Metcalfa pruinosa. Die soort komt momenteel wel in Oost-Europa voor, maar is in ons land nog niet gemeld.

Niet de eerste exotische cicade

Het is niet de eerste keer dat een exotische cicade zich vestigt in ons land. De Oost-Aziatische cicade Orientus ishidae is intussen ingeburgerd in grote delen van Vlaanderen. Ook deze soort verspreidde zich pas na de eeuwwisseling in West-Europa. Ze leeft op allerlei loofbomen, maar wordt niet als schadelijk beschouwd. Mogelijk kan ze wel bijdragen aan het verspreiden van schadelijke bacteriën.

Daarnaast zijn er nog zes andere exotische cicadensoorten in ons land waargenomen, waaronder de opmerkelijke buffelcicade (Stictocephalus bisonia). Die Amerikaanse soort werd voor het eerst in 1912 in Europa gemeld. 

Vinger aan de pols

Dankzij de app ObsIdentify kan ook de niet-ervaren natuurwaarnemer aan natuurstudie doen. De doorgestuurde waarnemingen dragen bij aan de kennis over de verspreiding van dieren en planten in de natuur. Door het groeiende aantal waarnemers wordt onze natuur steeds beter in kaart gebracht, wat leidt tot ontdekkingen zoals deze. De duizenden foto’s die dagelijks binnenstromen op de daaraan gelinkte databank www.waarnemingen.be worden bekeken en gevalideerd door een team van 198 experts, het merendeel vrijwilligers. Zo houden we de vinger aan de pols en kunnen we het opduiken van nieuwe exoten op de voet volgen.

Tekst: Wim Veraghtert (Natuurpunt Studie) en Koen Lock (admin waarnemingen.be)