Piek in aanrijdingen met das in februari en maart

Via vier opeenvolgende projecten ‘Dieren onder de wielen’ volgt Natuurpunt, in opdracht van het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid, al sinds 2008 de problematiek van de verkeersslachtoffers bij dieren op. Deze projecten hebben al een schat aan informatie opgeleverd, en de problematiek hoog op de beleidsagenda geplaatst. We hebben ondertussen een redelijk goed zicht op de dodelijkste knelpunten, maar deze informatie moet nog verfijnd worden. Hiervoor is er behoefte aan meer gegevens die bij voorkeur via trajecttellingen verzameld worden. Bovendien zijn de gegevens over aanrijdingen met grote zoogdieren ondervertegenwoordigd in de databank. In het huidige project ‘Dieren onder de wielen 4.0’ besteden we daarom extra aandacht aan deze twee aspecten.

Te weinig kennis over grote zoogdieren

Ook al komt ree voor in de top 10 van meldingen van verkeersslachtoffers in Vlaanderen, toch blijven aanrijdingen met grote zoogdieren zoals ree, das en everzwijn nog te vaak onder de radar. Slechts een klein deel van die aanrijdingen wordt door burgers gemeld. Vaak is dat omdat aangereden grote zoogdieren niet lang blijven liggen. Als ze op het wegdek liggen, vormen ze een gevaar voor de verkeersveiligheid en het Agentschap Wegen en Verkeer en het FAST-team verwijdert hen dan ook snel. Bovendien worden gegevens over aanrijdingen met grote zoogdieren (hoofdzakelijk ree en everzwijn) verzameld via verschillende databanken en zijn deze niet altijd meteen beschikbaar voor de beleidsmakers die met ontsnippering aan de slag gaan. 

Das onder de loep

Een voorbeeld van een groot zoogdier dat onder de radar blijft in Dieren onder de wielen is de das. De gegevens over aangereden dassen worden hoofdzakelijk verzameld door de Dassenwerkgroep van de Limburgse Koepel voor Natuurstudie (LIKONA) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. Deze gegevens komen niet altijd in waarnemingen.be terecht. Zo werden er in 2022 slechts 31 dassen geregistreerd als verkeersslachtoffer in de provincie Limburg in waarnemingen.be, terwijl de Dassenwerkgroep in datzelfde jaar 114 meldingen van aangereden dassen verzamelde. Als we enkel de gegevens van waarnemingen.be bekijken, onderschatten we dus het aantal verkeersslachtoffers, en blijven belangrijke knelpunten mogelijk onder de radar. Ook het bestuderen van trends en jaarpatronen wordt op die manier moeilijk. Voor verschillende diersoorten is er namelijk een seizoensgebonden variatie in het risico om aangereden te worden. Vaak kan deze gekoppeld worden aan de ecologie en activiteit van de soort. De waarnemingen van aangereden dassen in 2022 in waarnemingen.be tonen geen jaarpatroon, maar de gegevens van de Dassenwerkgroep tonen een duidelijke piek in het aantal verkeersslachtoffers in het voorjaar.

Afbeelding

Dassenwerkgroep LIKONA

Jaarpatroon in gemelde verkeersslachtoffers van das in 2022 in de databank van de Dassenwerkgroep van LIKONA. Een piek in het aantal aanrijdingen in het voorjaar is duidelijk zichtbaar. 

Afbeelding

Pieter Moysons

Aangereden das 

Meer aanrijdingen door meer verplaatsingen

Deze piek komt overeen met de periode waarin jonge dassen de ouderlijke burcht verlaten en rondzwerven op zoek naar een eigen stekje. Ook is het dan paringstijd en mannetjes en vrouwtjes leggen dan grote afstanden af op zoek naar een geschikte partner. Een tweede, minder uitgesproken, piek is zichtbaar in het najaar, wanneer de dassen hun vetreserves aanleggen voor de wintermaanden en zich verplaatsen tussen maïsvelden en boomgaarden. Die verhoogde verplaatsingen betekenen een grotere kans om een weg en een auto tegen te komen. We willen dan ook graag oproepen om de komende weken extra uit te kijken naar aangereden dassen, en deze zeker te melden op waarnemingen.be, bij voorkeur via routeregistratie. Je kan je route makkelijk registreren en je waarnemingen van aangereden dieren koppelen aan je route via de functie ‘routeregistratie’ in de apps ObsMapp en iObs. Dit geeft ons een nog beter zicht op de knelpuntlocaties, en zo kan er op termijn gericht actie worden ondernomen om deze veiliger te maken. 

Je kan waarnemingen van aanrijdingen met wilde dieren ook melden via het e-loket ‘Meldpunt schade’ van de Vlaamse Overheid (https://natuurenbos.vlaanderen.be/meldpunt-schade) en de jachtwildapp van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (https://faunabeheer.inbo.be/).

Tekst: Sanne Ruyts & Simon Feys (Natuurpunt Studie), Katja Claus & Lieveke De Frenne (Departement Omgeving)