Ruimte voor water in natuur

De klimaatverandering zorgt voor extreme weersomstandigheden. De voorbije jaren kampten we met uitzonderlijke droogte, nu met zware overstromingen. De menselijke en materiële tol is kolossaal. Het dwingt ons om na te denken over een klimaatrobuuster Vlaanderen. Decennialang deden we er alles aan om het water zo snel mogelijk af te voeren. Terwijl we het net beter moeten opvangen en vasthouden in de natuur. Laten we van Vlaanderen terug een spons maken!

De afgelopen vijftig jaar verdween in Vlaanderen maar liefst 180.000 hectare moerasnatuur. Ze werden drooggelegd voor landbouw, bebouwing of industrie. Door die natte natuur te herstellen, verhogen we de waterbuffercapaciteit van Vlaanderen. Venen, graslanden en moerassen werken immers als een spons: ze vangen het water op bij hevige regenval en laten het traag in de grond sijpelen. Zo wordt het grondwater aangevuld en is er water voor droge periodes. 

Grote en kleine sponzen 

Natuurpunt investeert in grote projecten om de waterhuishouding van Vlaanderen terug op orde te krijgen. Denk aan het Turnhouts Vennengebied, de Kalkense Meersen of het project Wetlands4Cities waarmee we natte natuur rond steden willen creëren. Met de steun van bedrijven, Europa en recent ook de Vlaamse Blue Deal maken we regio’s beter bestand tegen droogte en overstromingen. Maar om Vlaanderen echt klimaatrobuust te maken moet er dringend een versnelling ingezet worden. 

Elk stukje telt om het water op te vangen en vast te houden in het dichtbebouwde Vlaanderen. De Natuurpunt-vrijwilligers proberen de sponswerking in de natuurgebieden maximaal te verhogen. Ze dammen grachten af, leggen poelen aan en geven beken meer vrijheid. Hendrik Schoukens, schepen voor Groen in Lennik: “Met ons project Het Groene Hoefijzer willen we de vallei tussen de dorpskernen laten herleven en ervoor zorgen dat ze meer water kan bergen. Zelfs kleine percelen maken een verschil: als je de juiste stukken natuur beschermt, kan je grote winst boeken.” 

Overstromen waar het kan

Het gros van onze beken en rivieren werd ooit rechtgetrokken en ingedijkt. Het zijn snelwegen van water geworden die de extreme regenval niet kunnen slikken. Als we ze hun natuurlijke bedding teruggeven en breed laten kronkelen kunnen ze veel meer water aan en uit hun oevers treden waar er geen bebouwing is. Hendrik Schoukens: “We plannen in Lennik om de Slagvijverbeek weer te laten meanderen en voorzien stukken waar de beek kan overstromen, zodat de dorpskernen droog blijven.”

Bij zware regenval kunnen overstroombare natuurgebieden massaal water bufferen. Maar er is meer ruimte voor natuur nodig. Luc Vervoort van Natuurpunt Aarschot: “De Demerbroeken zijn in 2021 volledig overstroomd. Daardoor bleven de dorpskernen verderop gespaard. Maar er is meer overstroombare natuur nodig, want nu liep het hier bomvol. Omdat er geen enkel plekje droog bleef zijn alle niet-vliegende dieren verdronken. Dus: meer natuur en minder bebouwing! Onbegrijpelijk dat er nu nog in overstroombaar gebied gebouwd wordt.”

Afbeelding

Bron: https://agua-sua-linda.tumblr.com/

Wake-upcall?

Hopelijk komt de politiek in een stroomversnelling om de klimaatverandering krachtig aan te pakken. Onze CO2-uitstoot moet dringend naar omlaag om verdere opwarming en nog grotere rampen te vermijden. We kunnen ons nooit 100% beschermen tegen de meest extreme waterbommen, maar door de natuurlijke sponswerking en waterbuffering te versterken, kunnen we de schade maximaal beperken. Dat vraagt echter veel politieke moed en massale actie op het terrein. Met dank aan de vele Natuurpunters die zich al jaren inzetten om het water meer ruimte te geven. 

Lees hoe we de waterbuffercapaciteit verhogen in de Rode Del in Arendonk door het moeras ter herstellen.