Wederwoord Natuurpunt: wat de Pano-reportage 'Bomen Gedwarsboomd' vergat te vertellen

In de Pano-reportage "Bomen Gedwarsboomd" wordt gezegd dat het natuurproject in Bonheiden, waarbij er anderhalve hectare bos is gekapt om heide en stuifduin-natuur te creëren, niet de juiste beslissing was. Natuurpunt, de beheerder van het gebied, betwist dit. Lees hier hun integrale reactie.

In Vlaanderen is 95% van onze heidegebieden verloren gegaan. Er blijven slechts een paar snippers over. Nochtans is 13% van onze planten en dieren er afhankelijk van. Daarom probeert Natuurpunt dit natuurtype, dat vooral voorkomt in West-Europa en op wereldschaal bijzonder is, te herstellen. Heide is zowel een kraamkamer voor heel wat dieren en planten als cultureel erfgoed.

Ook in de gemeente Bonheiden, what’s in a name, gingen we aan de slag met het natuurtype ‘open heide op landduin’. Het landduin waarvan sprake in de reportage was tot voor kort ‘verstopt’ onder een dennenaanplant. Via een kapping van 1,5 ha is een deel opnieuw vrijgemaakt waardoor we unieke topnatuur opnieuw kansen geven. Bonheiden bestaat voor 386 ha uit bos en 1.8 hectare heide. De oppervlakte heide wordt door onze werken bijna verdubbeld, maar blijft miniem in vergelijking met wat het ooit was én in vergelijking met het bosoppervlakte. Daarnaast blijft het grootste deel van het gebied ook gewoon bos. Het zal beheerd worden richting een structuurrijk, divers gemengd loof- en naaldbos. Beter bestand dus tegen klimaatverandering.

Elk natuurtype heeft uiteraard zijn waarde. Een dennenbos ziet er mooi uit en herbergt dier- en plantensoorten. Vanuit biodiversiteitsoogpunt bekeken was dit specifieke gekapte stuk echter weinig waardevol. Het bestond vooral uit Corsicaanse den (een exoot) en Grove den. De kruidlaag was soortenarm. Natuurpunt gaat niet akkoord met de reportagemakers en bosprofessor die stellen dat heide- en stuifduinnatuur er niet de beste keuze was. Zo opperde de professor dat er evengoed gekozen kon worden voor een ander Europees habitattype 9190: zuurminnende eiken-berkenbossen. Maar die vlieger gaat vooral op voor erg oude bossen. Bossen die al aanwezig waren in de 18de eeuw en dus gemarkeerd worden als ‘Ferrarisbos’. Die voorwaarden waren hier niet aanwezig. Dat specifieke bostype komt in Europa trouwens veel meer voor en is minder zeldzaam dan het type heide op landduinen. Op basis van een korte wandeling door een bos dat je nooit eerder bezocht hebt, kan je dus niet zomaar concluderen dat er verkeerde keuzes werden gemaakt. Hier gaan vele jaren onderzoek en procedures aan vooraf. We roepen de bosprofessor in de reportage dan ook op om met een bredere ecosysteemblik te kijken naar zulke herstelprojecten. Enkel door samen te werken en naar elkaar te luisteren, kunnen we streven naar het doel dat ons allen verbindt: meer en betere natuur. 

Natuurpunt heeft in de voorbije 15 jaar op heel wat plekken heide hersteld, ook in Bonheiden. De meest bekende plek is ’t Ven. In 2017 zijn daar met succes grote werken uitgevoerd. Bijzondere dieren (denk aan libellen, vlinders en bijen) en planten als waterlelies, dopheide en ronde zonnedauw, een vleesetend plantje dat verzot is op kleine insecten, duiken na 60 jaar opnieuw op. Ook de heide op een andere Bonheidense natuurparel Mispeldonk kan zich op vlak van wilde bijensoorten ondertussen meten met de Kalmthoutse heide.

We beseffen evenwel dat elk heideherstel gepaard gaat met ingrijpende werken en er drastisch uitziet. We begrijpen ook dat dit voor omwonenden en frequente bezoekers van het gebied niet leuk is. We hopen echter op begrip en wat geduld. Zo’n natuurherstel is eigenlijk net hetzelfde als een verbouwing. Daarbij vertrek je van een bestaand en functioneel gebouw, maar is het doel om er nog een beter gebouw van te maken. Zo’n renovatie moet je ook beoordelen als het klaar is, en niet als de werken halverwege zijn.

Natuurpunt is - na de overheid - de grootste bebosser van Vlaanderen. We gaan deze legislatuur (‘20-’24) voor maar liefst 700 hectare extra bos. Ook in Bonheiden zal Natuurpunt de komende jaren werken aan een specifiek plan waarin we extra moeite zullen doen voor meer bos. Hiermee willen we tegemoetkomen aan de bezorgdheden van alle Vlamingen die net als ons snakken naar meer natuur.