Wie niet zoekt, die vindt: kammetjesstekelzwam gezien in Lier
Hij lijkt recht uit een koraalrif te komen: de kammetjesstekelzwam. Natuurpunter Joeri Belis ontdekte hem tijdens een herfstwandeling in Lier en het is een echt juweeltje. In Vlaanderen zijn er eerder nog maar 6 waarnemingen geweest. Hoe komt het dat zo’n paddenstoel, die gewoon op dood beukenhout groeit, toch zo zeldzaam is?
De kammetjesstekelzwam is een opmerkelijke paddenstoel die wel 20 tot 30 cm groot kan worden. Door de talrijke vertakkingen, waaraan tot 1cm lange stekeltjes hangen, is de paddenstoel gemakkelijk te herkennen. Het is één van de meest fotogenieke zwammen die je in Europa kan aantreffen. Ondanks zijn opvallende verschijning wordt deze soort in heel West-Europa als een zeldzaamheid beschouwd. Uit Vlaanderen en het Brussels Gewest waren totnogtoe slechts 6 vindplaatsen bekend. De vondst in Lier is de eerste voor de provincie Antwerpen.
Leefgebied
Deze zwammensoort is een opruimer van dood beukenhout. Bij het afbraakproces van dood hout komen heel wat zwammensoorten aan te pas. Sommige zijn algemeen en komen vooral voor op vers dood hout, zoals de porseleinzwam en de zwarte knoopzwam. Andere verschijnen pas als dat hout al vele jaren ligt weg te rotten; een dikke beukenstam doet er gemakkelijk 30-40 jaar over om volledig opgeruimd te worden. Onder de opruimers van groot dood beukenhout bevinden zich ook heel wat minder algemene soorten. Er werd zelfs een lijst van Europese indicatorsoorten opgemaakt, waarvan de aanwezigheid duidt op hoge habitatkwaliteit in beukenbossen. De kammetjesstekelzwam staat ook op die lijst.
Vindplaats
Toch gebeurde de vondst in Lier niet in een bijzonder bos. Maar wel gewoon op een beukenstronk in de berm van een oude dreef. In Nederland is de kammetjesstekelzwam sinds 2005 aan een opmars bezig. Vooral op de Veluwe en omgeving is het aantal vondsten sterk toegenomen. Gezien het veranderd bosbeheer in de voorbije decennia, waarbij dood hout een belangrijke plaats krijgt in het bos, was die toename van zo’n houtopruimer wel te verwachten. Het is eigenlijk opmerkelijk dat deze opvallende zwam de voorbije jaren niet meer in ons land aangetroffen is. In Vlaanderen beschikken we over een netwerk van bosreservaten, waar lokaal ook (veel) groot dood beukenhout aanwezig is (bijv. in het Zoniënwoud).
Zeldzaam of niet?
Buitenlandse mycologen bogen zich eerder al over de vraag waarom zo’n paddenstoel dan toch maar zo weinig gevonden wordt. Is hij echt zo zeldzaam? Of komt de zwamvlok van deze soort op vele plaatsen in beukenhout voor, maar vormt hij gewoon nauwelijks vruchtlichamen? Of is het een weinig competitieve soort, die door andere zwammen weggeconcurreerd wordt? Engelse mycologen toonden aan dat dat laatste niet het geval is. In experimenten met twintig andere zwammensoorten houdt de kammetjesstekelzwam stand. Wel is gebleken dat de sporen van deze zwam maar moeilijk kiemen, en mogelijk ligt daarin een verklaring van de zeldzaamheid.
De vondst in Lier gebeurde niet door een paddenstoelenexpert, maar door een liefhebber met een brede interesse in de natuur. Het illustreert dat je niet per se een specialist hoeft te zijn om een topvondst te doen. Jouw waarnemingen documenteren met een duidelijke foto en ze doorgeven via een online portaal zoals www.waarnemingen.be volstaat om bij te dragen aan een betere kennis van algemene en minder algemene soorten in onze natuur.
Tekst: Wim Veraghtert
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief