Huismus - Elwin van der Kolk

Huismus

House sparrow
Passer domesticus
Passeridae

De tsjilpende huismus is een bekende kleine zangvogel

Grootte
14 - 16 cm - spanwijdte: 20 - 25 cm
Gewicht
24 - 39,5 gram
Levensverwachting

gemiddeld: 3 jaar - maximaal: 12 jaar

Favoriete maaltijd

Zaden

Burgerlijke staat

Monogaam

Status
Algemeen
Woonplaats

In tuinen

Verleiding

Het mannetje begint aan de bouw van een nest en laat vanaf daar zijn lokroep horen. Eens gevormd, bouwt het mussenpaar het nest verder af.

Hoe herken je de huismus?

  • mannetjes hebben een grijze kruin met kastanjebruine zijden
  • mannetjes hebben grauwgrijze wangen en zwarte kegelsnavel (in de zomer)
  • mannetjes hebben een zwarte bef die doorloopt op de borst
  • vrouwtjes zijn egaler bruin en hebben een lichte wenkbrauwstreep

De kleine grijs-bruine vogeltjes blijven meestal rond dezelfde plek wonen en bewegen zich vliegend of hoppend voort.

 

 



 

Huismus - Elwin van der Kolk
Huismus - Elwin van der Kolk
Huismus - Elwin van der Kolk

Het geluid van de huismus

De huismus heeft een herkenbaar getsjilp, dat veel variaties kent.

Beluister hier
Beluister hier

Deze soort lijkt op

Hoe leeft de huismus

Wat eet de huismus?

De huismus eet het liefst van al zaden, vooral van cultuurgewassen: tarwe, gerst, haver, gierst en maïs. Ook zaden van grassen, russen, ganzenvoet en muur staan op het menu, aangevuld met een ruim aanbod aan tafelrestjes. De jongen worden vooral met insecten (bladluizen) gevoederd.

Huismus - man - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
Huismus - vrouw met jong - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen

Hoe plant de huismus zich voort?

In de 10 dagen voordat het vrouwtje haar eerste ei legt, kan het aantal paringen oplopen tot 40 per dag. Huismuspaartjes blijven levenslang samen. Mannetjes met een grote keelvlek hebben grotere teelballen, produceren meer zaadcellen en zijn bij de vrouwtjes erg in trek. Een huismusvrouwtje legt gemiddeld 4 eieren per legsel en kan in een broedseizoen tot 4 legsels voltooien. Het vrouwtje neemt het uitbroeden van de eieren volledig voor haar rekening. Een huismusvrouwtje legt soms één of meerdere eieren in het nest van een ander vrouwtje (broedparasitisme). Uit één studie bleek dat in een beperkt aantal gevallen (2%) het ouderpaar ook hulp krijgt van helpers om de jongen groot te brengen.

Beelden

Huismus - man - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
+14
Huismus - man - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
+13
Huismus - man - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
+12
Huismus - vrouw - François Van Bauwel
François Van Bauwel
+11
Huismus - man - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
+10
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • In de prehistorie was de huismus opvallend zeldzaam in Europa. Het vroegste bewijs van zijn aanwezigheid in Noord-Europa is een beendervondst in Zweden uit de late Bronstijd (1.200 - 800 v.Chr.). Mogelijk hangt de opkomst van de huismus samen met de domesticatie van het paard. 
  • De Antwerpse schilder Frans Snyders (1579 - 1657) beeldt op zijn schilderijen in de eerste helft van de 17de eeuw slechts één keer duidelijk een mannetje huismus af. Ringmussen, daarentegen, komen vrij regelmatig op zijn schilderijen voor. Mogelijk waren in die periode huismussen schaarser dan ringmussen.
  • Enkele dialectnamen voor de huismus zijn 'boerenmus', 'pannenklutser', 'papmus' en 'straatloper'.
  • Op 14 november 2005 vloog een huismus het Frisian Expo Centre in Leeuwarden binnen. Daar stonden toen al 3,5 miljoen dominosteentjes opgesteld voor de recordpoging Domino Day4 van 18 november. De mus deed 23.000 stenen kantelen. De organisatie besloot het bedrijf Duke Faunabeheer de opdracht te geven de vogel te vangen. Nadat een medewerker had geprobeerd het beestje met stokken en netten te vangen, is er overgegaan tot een schot met een luchtbuks. Het doden van de dominomus zorgde voor veel weerstand onder een deel van de bevolking en verschillende dierenrechtenorganisaties. De medewerker van Duke Faunabeheer die de mus doodde, werd vele malen met de dood bedreigd. Het ministerie van landbouw heeft in een brief aan de stichting Faunabescherming laten weten dat de mus illegaal is doodgeschoten. Het Openbaar Ministerie heeft de schutter een boete opgelegd van 200 euro.
  • De huismus heeft zich mogelijk in de prehistorie verspreid door de uitbreiding van de landbouw van de mens te volgen. In Noord-Amerika, Australië en in Nieuw-Zeeland is de huismus tussen 1850 en 1870 bewust op verschillende plaatsen uitgezet. In 1872 werden ze in Buenos Aires uitgezet en in 1953 in Peru. In 1890 werden huismussen in Zuid-Afrika uitgezet.

Waar vind je de huismus?

Op basis van de resultaten van het langlopend telproject Het Grote Vogelweekend blijkt het aantal tuinen waarin ’s winters de huismus wordt gezien, toch nog net iets meer dan de helft te zijn. Tuinen op het platteland scoren beter dan stadstuinen. Een grondige tuinscan geeft dus een goede kans om een huismus te spotten.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

Ook al gaat de huismus er sinds de jaren 70 in een aantal West-Europese landen sterk op achteruit, het blijft nog steeds een zeer talrijke broedvogel.

Icoon - Vogelhut

Vogels voederen in elk seizoen

Vogels gebruiken het voedsel dat je aanbiedt als aanvulling op wat ze in de natuur vinden. In elk seizoen mag je vogels voederen. Voorzie het hele jaar door kruimels en fruit, aangevuld met een goede voedertafelmix die aansluit bij het seizoen.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

PS: zet ook drinkwater klaar!

Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de huismus

Wat kan jij doen?

Klop iedere dag je tafelkleed buiten uit: de broodkruimels voorzien de mussen van voedsel. Richt je tuin vogelvriendelijk in, zodat er het hele jaar insecten en zaden te vinden zijn. Plaats een drinkschaal, zodat mussen kunnen drinken en baden. Boeren kunnen hoekjes met graan laten staan. Zorg dat mussen (weer) onder je dakpannen kunnen komen en plaats enkele speciale mussenpannen op je dak. Zorg voor dekking van struiken of een haag, waar de vogels zich veilig voelen.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:

 

Download voor iOS    Download voor Android

Activiteiten