Dood en verderf aan de paddenpoel

De paddentrek is volop aan de gang. Op heel wat locaties helpen vrijwilligers amfibieën veilig de weg over. Toch worden elk jaar opnieuw duizenden verkeersslachtoffers geregistreerd. Maar eens in de poel, wachten er nog andere gevaren. Vooral de slachtpartijen die worden aangericht door bunzingen en bruine ratten springen hierbij in het oog.

Paddengif beschermt (niet altijd)

Door de aanwezigheid van gifstoffen in de huid van gewone padden, in hun larven en in hun eieren is deze soort relatief ongevoelig voor predatie en kan ze zich zelfs succesvol voortplanten in visvijvers. Maar toch worden tijdens de paddentrek regelmatig (veel) dode padden rond het voortplantingswater aangetroffen. Soms zijn kraaiachtigen, zoals eksters, hiervoor verantwoordelijk. Die draaien de volwassen padden om en pikken het spierweefsel aan, terwijl ze de huid en gifklieren vermijden. Ook watervogels en roofvogels kunnen gewone padden prederen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat resten van padden sporadisch worden aangetroffen in braakballen van (voornamelijk) bosuil, steenuil en buizerd. En zelfs lijsterachtigen durven zich nu en dan te vergrijpen aan kleinere (juveniele) gewone padden. Meestal gaat het om enkelingen waarvan de aangevreten restanten dan worden aangetroffen langsheen de oeverrand.

Amfibieën cruciaal voor overleven van bunzing

Maar soms worden tientallen dode exemplaren opgemerkt, aangevreten, vaak dicht bij elkaar of op een hoopje. Die slachtpartijen worden hoofdzakelijk aangericht door bunzing en bruine rat. Beide soorten houden er een typisch aanvreetpatroon op na. Bruine kikkers en gewone padden die werden aangevreten door een bunzing vertonen meestal een opengereten buik en uitstulpende ingewanden. Bij padden die werden gepredeerd door een bunzing blijft de kop meestal onaangeroerd omdat de paratoïde klieren bufotoxine bevatten, een toxisch stof die de meeste predatoren sterk mijden. Bunzingen zijn ook in staat om padden de huid af te stropen, om ze vervolgens op te eten. Dat de hoofdverdachte van dergelijke massaslachtingen de bunzing is, werd eerder al in meerdere onderzoeken aangetoond. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) voerde de voorbije decennia heel wat onderzoek uit op dode bunzingen. Uit een analyse van de maaginhoud van 784 bunzings die in Vlaanderen werden ingezameld tussen 1998-2018, waren amfibieën goed voor 18,5% van het totale aantal geïdentificeerde voedselitems. Toch best wel een stevig aandeel in het bunzingdieet. Sommige onderzoekers durven zelfs te stellen dat herstel en behoud van amfibierijke leefgebieden van groot belang is om de sterke achteruitgang van de bunzing in Europa een halt toe te roepen.

Doden om te doden

En wat met de bruine rat? Die scheurt kikkers, salamanders en padden aan de buikzijde open met een scherpe snede. Bij kikkers vreten de ratten deels het spierweefsel weg in de achterpoten, net als een deel van de ingewanden. Padden daarentegen worden opengescheurd maar er wordt nauwelijks iets van gegeten, net omdat het huidgif zorgt voor een onsmakelijke hap. Het lijkt erop dat padden door ratten vooral uit een soort ‘killers-reflex’ gedood worden, doden om te doden, dus, waarna ze opengescheurd achtergelaten worden op de oever van het voortplantingswater, vaak met meerdere exemplaren op korte afstand van elkaar.

Afbeelding

Verse hap door beet in nek

Zowel bunzingen als bruine ratten zouden er een handigheidje op na houden: door een gerichte beet in de wervelkolom kunnen ze hun prooien levend verlammen. Die kunnen dan niet meer weglopen, maar blijven wel nog enige tijd levend, als dagverse hap, op de oever aanwezig. Een soort voorraadplek, toch voor enkele dagen, want na enige tijd geven ook die verlamde amfibieën uiteraard de geest en zet het rottingsproces in. Dergelijke slachtpartijen bij amfibieën worden regelmatig gemeld maar de daders worden maar zelden op heterdaad betrapt. Mocht iemand er in slagen om zo’n padden- of kikkerdoder in actie te filmen of te fotograferen, dan ontvangen we deze beelden graag.

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie ([email protected])

Foto’s: Theo De Meyer