Drama dreigt voor Vlaamse salamanders

Voor het eerst werd in Vlaanderen bij salamanders de dodelijke schimmelziekte chytridiomycose aangetroffen. De schimmel werd vastgesteld bij twee Alpenwatersalamanders.  Als de schimmel er in zou slagen om zich verder te verspreiden, zou dit dramatische gevolgen kunnen hebben voor alle Europese salamandersoorten. Volgens hepetologen zou de dramatische impact van deze schimmel enorm kunnen zijn.

Batrachochytrium salamandrivorans (Bs) werd in 2013 voor het eerst vastgesteld bij Vuursalamanders in Wallonië. Eerder dook de schimmel ook al op in Nederland en slaagde ze er in om op enkel jaren tijd de hele Nederlandse vuursalamanderpopulatie van de kaart te vegen. In april 2015 werd de aanwezigheid van de schimmel voor het eerst in Vlaanderen vastgesteld. Dit gebeurde in het kader van een lopende passieve surveillance van chytridiomyciose. Een vrijwilliger van Hyla, de amfibieën- en reptielenwerkgroep van Natuurpunt, zamelde toen twee dode Alpenwatersalamanders in die voor verder onderzoek werden overgemaakt aan onderzoekers An Martel en Frank Pasmans van de Universiteit van Gent, die de aanwezigheid van de schimmel via DNA-analyse konden vaststellen. Verder onderzoek op 43 andere salamanders uit dezelfde poel  leverde geen nieuwe sporen van de schimmel op.

Afbeelding

Alpenwatersalamander (foto: Hugo Willockx)

Begin 2014 verspreidde het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een bioveiligheidsinstructie voor terreinbeheerders om de verspreiding van de schimmel te voorkomen. In december 2014 heeft ANB in samenwerking met de vakgroep Diergeneeskunde van de Universiteit Gent en Natuurpunt naast de passieve surveillance ook een actieve monitoringscampagne opgestart om na te gaan of Batrachochytrium salamandrivorans in Vlaanderen aanwezig is. Dit baanbrekend monitoringsproject (het eerste ter wereld) levert dus op heel erg korte tijd al resultaat op. Intussen wordt overlegd welke acties moeten worden ondernomen om de verdere verspreiding van de schimmel tegen te gaan.

Natuurpunt roept haar conservators en beheerteams alvast op om het hygiëneprotocol strikt na te leven. De te nemen maatregelen vindt je hier terug. Ook wandelaars moeten voorzichtig zijn om de schimmel niet mee te verspreiden. Eenvoudige maatregelen zoals het grondig ontsmetten, afspoelen en laten drogen van laarzen, kunnen hiertoe bijdragen. De schimmel heeft hoogstwaarschijnlijk recent Europa bereikt via de import van Aziatische salamanders. Een importverbod op een aantal buitenlandse salamandersoorten zou daarom als eerste stap een belangrijk verschil kunnen maken.

Wie een dode salamander vindt, kan het onderzoek helpen door die te helpen inzamelen. Meer info: http://www.natuurenbos.be/nl-BE/natuurbeleid/soortenbeleid/ziekten/Chytridiomycose%20en%20Ranavirose

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Foto's: Annlies Jacobs & Hugo Willockx