Schulensmeer en Schulensbroek

• Toegankelijkheid
• Leuk voor kinderen
• Beschrijving van het gebied
• Hoogtepunten op de wandelroutes
• Dieren en planten
• Natuurbeheer
• Moutainbiken en overnachten
• Verder wandelen in de buurt

Toegankelijkheid

Om de broedende vogels voldoende rust te gunnen, wordt er in het voorjaar (tussen 15 maart en 15 juni) een gedeelte van de rode wandelroute afgesloten voor publiek. Maar zelfs dan blijven er wandelmogelijkheden om het gebied te ontdekken.

Enkel de groene route is toegankelijk voor rolstoelen en kinderwagens. 

Een wandeltip: ontdek het Schulensmeer eens vanuit een ander perspectief en start je wandeling aan de kerk van Schulen (Herk-de-Stad). De rode en blauwe bewegwijzerde wandellussen voeren je rechtstreeks naar het hart van het Schulensbroek. 

Top

Leuk voor kinderen

Avonturenpad

Het kinderavonturenpad is een uitdagend wandelpad voor kinderen tot 12 jaar en onderdeel van het groene wandelpad (2 km) dat vertrekt en aankomt aan het bezoekerscentrum. De groene route loopt langs de goed begaanbare oevers van het meer. De volledige route is rolstoelvriendelijk aangelegd. Je volgt de groene wegwijzers vanaf de totempaal met grutto vlakbij het bezoekerscentrum.

Vlakbij het vissershaventje heet de grote houten toegangspoort je welkom op het avonturenpad. Kleine (en grote) avonturiers mogen er op ontdekking gaan. Verscholen in het groen kom je klauterpalen, een klimboom en een wildemanshut tegen. Klim zeker ook eens op de speelheuvel met slotgracht. Hoog in het kraaiennest heb je mooiste uitzicht. Verder op de groene wandeling passeer je nog een avonturenbrug en een gloednieuw vlonderpad met uniek uitzicht over het hele meer. Spot jij de bever? Wat verderop sta je plots oog in oog met het weidse natuurgebied Schulensbroek.

Kinderfeestjes

Heb je iets te vieren? Dan kan je bij ons terecht voor een kinderfeestje voor echte natuurspeurneuzen. Enthousiaste natuurgidsen nemen je mee op tocht en laten je de natuur spelenderwijs ontdekken.

Meer info over de kinderfeestjes vind je hier.

Waterdiertjes pleziertjes

Top

Beschrijving van het natuurgebied

Eeuwenlang was het Schulensbroek één groot natuurlijk overstromingsgebied dat meerdere maanden per jaar blank stond. Het broek was erg vruchtbaar, tot plezier van de landbouwers. Hooi van het Schulensbroek was heel gegeerd. Halfweg de jaren '70 probeerde de mens het water van de Demer en haar vele bijrivieren binnen de perken te houden met de aanleg van een wachtbekken. Het Schulensmeer is een feit.

Top

Hoogtepunten op de wandelroutes

• Bezoekerscentrum Schulensmeer is het startpunt bij uitstek voor je ontdekkingstocht door het Schulensbroek. Via de tentoonstelling op de bovenverdieping van het bezoekerscentrum krijg je een unieke kijk op de schitterende natuur in en rond het Schulensbroek en leer je welke planten en dieren je er zoal kan vinden. Een verdieping hoger kan je achter glas of met je haren in de wind genieten van het prachtige uitzicht over het meer van op het uitkijkpunt. Wandel- en fietskaarten of een leuk souvenir kan je kopen in het winkeltje aan de infobalie en de innerlijke mens versterken kan op het terras aan het meer.

• Het Schulensmeer is ideaal om vogels te spotten. Het gebied ligt op een drukke trekvogelroute. De combinatie van het meer met de graslanden maken van dit gebied een vogelparadijs. De afgelopen vijftien jaar werden hier meer dan 250 verschillende vogelsoorten waargenomen. Er staat een telescoop in de uitkijktoren en net voor het bezoekerscentrum om de fratsen van onze gevleugelde vrienden van naderbij te bekijken. Kijk voor je vertrekt zeker even op het waarnemingenbord in het bezoekerscentrum, zo weet je wat je kan verwachten in het natuurgebied. Of laat je eigen waarneming achter en werk mee aan de statistieken van het Schulensbroek.

• Eeuwenlang was het Schulensbroek één groot natuurlijk overstromingsgebied dat meerdere maanden per jaar blank stond. Halfweg de jaren '70 probeerde de mens het water van de Demer en haar vele bijrivieren binnen de perken te houden door de aanleg van een wachtbekken. Op de waterpeilmeter kan je de waterstanden van het meer tijdens verschillende overstromingen aflezen.

Top

Dieren en planten

• Met een stukje grond van 32 are is het natuurgebied Schulensbroek begonnen. We noemen het nog steeds Perceel 1.  Precies hier heeft jaren na die eerste aankoop de bruine kiekendief gebroed. Symbolisch. Het dier vliegt meestal laag over moerassen en rietvelden, met de voor alle soorten kiekendieven kenmerkende houding: een golvende vliegbeweging, met de vleugels in een ondiepe V-vorm. De bruine kiekendief is een vrij schaarse broedvogel waarvan de aantallen geleidelijk dalen door intensivering van de landbouw en verdroging en verruiging van moerasgebieden.

• Een specifieke dode boom in het gebied is de favoriete picknickplaats van de visarend die hier regelmatig op bezoek komt. Hij vangt vissen in het meer en komt ze hier in alle rust oppeuzelen. De visarend is geen broedvogel maar komt in kleine maar toenemende aantallen voor als doortrekker. De soort wordt vooral in de maanden april en september gezien.

• Rondom het Schulensmeer kan je regelmatig grote zilverreigers bewonderen. De grote zilverreiger is bezig aan een opmars in Europa. De vogel broedt nu ook in België. Buiten de broedtijd wordt de grote zilverreiger in Nederland en België ook steeds vaker waargenomen.

• Wie weet kom je wel een van de wilde zwanen tegen die steevast in dit gebied komen overwinteren. Het onderscheid met de even grote en ook in Noordwest-Europa voorkomende knobbelzwaan is dat de wilde zwaan een zwarte snavel heeft met een grote gele vlek aan de basis. De bovenkant van de snavel verloopt recht, zonder de knobbel die de knobbelzwaan heeft. Wilde zwanen zijn schuwer dan de knobbelzwaan. Ze zijn luidruchtig, zowel tijdens het vliegen als bij de verdediging van hun territorium.

• Groot nieuws was het, toen in 2013 de melding kwam dat in het Schulensbroek nog grote modderkruipers rondzwemmen. Dat zijn zeer zeldzame, donkerbruine vissen met een geeloranje buik. Bij gevaar vluchten ze in de beekbodem. Een van zijn bijnamen is ‘weeraal’, want bij onweerachtig weer komt de lange vis aan het wateroppervlak zwemmen. Vroeger werden ze daarom als weervoorspeller in glazen bokalen gehouden. Herk-de-Stad heeft het dier jaren geleden als mascottesoort geadopteerd. Maar de vis heeft een monster van Lochnessstatus: her en der werd beweerd dat het dier er was, maar niemand slaagde erin om de waarnemingen hard te maken. Tot uit DNA-analyses bleek dat de grote modderkruiper wel degelijk rondzwemt in de grachten van het Schulensbroek.

• De waterspitsmuis is snel en behendig onder water, en kan goed duiken. De vacht is waterafstotend, door de afscheiding van vetklieren. Als een waterspitsmuis zwemt, blijven er luchtbellen tussen de vacht zitten. Deze luchtbellen houden warmte vast, maar zorgen er ook voor dat de waterspitsmuis blijft drijven. De waterspitsmuis heeft gevoelige, beweeglijke snorharen en een spitse snuit, waarmee hij naar prooi kan zoeken in de modder en onder steentjes.

Top

Natuurbeheer

Het Schulensbroek was in het verleden erg vruchtbaar, tot plezier van de landbouwers. Hooi van het Schulensbroek was heel gegeerd. Het beheer van de graslanden staat nu nog centraal. Een veertigtal landbouwers werken mee aan graas- en hooilandbeheer. Ook de grachten, poelen, rietkragen, knotwilgen en meidoornhagen en andere kleine landschapselementen vragen aangepast beheer. Tijdens de natuurbeheerdagen eind oktober dragen de jeugdverenigingen van Lummen en Herk-de-Stad hun steentje bij.

Top

Mountainbiken

Langs uitgestrekte weiden en door natuurgebied de Willekensberg fiets je het avontuur tegemoet. MTB-netwerk West-Limburg, rode lus: 30,3 km, start aan bezoekerscentrum Schulensmeer.

Overnachten

• Familiehotel en herboristerie-theewinkel ’t Buskruid, met fietsverhuur, vlakbij fietsknooppunt 312.
  't Buskruid is een hotel met zeven knusse kamers, en ook een herboristerie waar je proeft van meer dan dertig theemengelingen en streekhoning van de imker. Hier maken ze nog zelf kaarsen van zuivere bijenwas, natuurlijke verzorgingsproducten, aromatische oliën en nog veel meer. Wandelingen met Kris als kruidengids of een bezoek aan de imkerij kan een openbaring voor je zijn. In het hotel geven ze je ook graag de nodige tips voor fietstochten en bezienswaardigheden in de streek.
  Meer info en reservaties: Dr. Vanderhoeydonkstraat 64, 3560 Lummen, 013-53 22 94, info@tbuskruid.be, www.tbuskruid.be. 5% korting voor Natuurpuntleden

• Vakantiewoning De Kleen Meulen, Mangelbeekstraat 56, 3560 Lummen, www.dekleenmeulen.be, aan natuurgebied Kleen Meulen. Elke zaterdag wordt er gemalen in de gerestaureerde watermolen. Fietsvriendelijk, vlakbij fietsknooppunt 312.Vanaf hier vertrekt  een rode wandeling van 3 km o.m. langs de vogelkijkhut Kleen Meulen.

• De oude pastorie, Dorpsstraat 34, Zelem. Een 20-tal verenigingen , waaronder Natuurpunt zetten hun schouders onder dit project met een herberg, culturele activiteiten en een vakantiewoning. Natuurpunt richtte de oude pastorietuin in.

Top

Verder wandelen in de buurt

Breng ook een bezoekje aan:

• Site van de Duizendjarige eik: Natuurpunt beheert de getuigenheuvel Willkensberg en ook een bloemenweide en oude akkers naast de bekende Duizendjarige eik. Op de uitkijktoren aan de duizendjarige eik heb je een prachtig zicht over het natuurgebied Vallei van de Zwarte Beek. Geniet van de rust en laat je inspireren door deze mysterieuze plek.

• Venusberg en Schurfert: De Zwarte Beek is meer dan een beek alleen. Op de flanken en in de vallei liggen nog veel authentieke landschappen. Je begint boven op droge heuveltop De Venusberg met heide en bossen. Op de flanken zie je kleurrijke weiden, akkers, knoteiken en houtkanten. Beneden in de natte vallei, in het deelgebied De Schurfert, vind je hooilanden, moerasbossen en veel venige moerassen met turfputten en trilvenen. 

• Het Moeras van Zelem: De Vallei van de Zwarte Beek is de plaats bij uitstek om te wandelen in de streek rond Lummen, Beringen, Halen en Hechtel-Eksel. Dit natuurgebied biedt meer dan 1500 hectare prachtige natuur waar je uren in kunt verdwalen. In Halen stroomt de Zwarte Beek eerst door een open valleigebied waar allerlei weidevogels zoals wulp, kievit of watersnip graag vertoeven. Een verlaten visvijver is omgevormd tot een open waterpartij en een originele kijkhut geeft je de kans om de aanwezige vogels ongestoord van dichterbij te bekijken. 

• De Bocht van Laren: De Vallei van de Zwarte Beek is een van de meest waardevolle beekvalleien in Vlaanderen. Met meer dan 1500 hectare natuur vanaf de bron in Hechtel tot de monding in Diest, is het ook het grootste natuurgebied van Natuurpunt. In de middenloop ter hoogte van de "Bocht van Laren" in Lummen is de vallei op haar breedst. Het landschap is vrij open en in de uitgestrekte graslanden broeden nog heel wat weidevogels.

Top