Grutto

Grutto's die na het broedseizoen vanuit de Lage Landen terug vliegen naar Afrika, komen daar steeds vroeger in het najaar aan. Dat brengt Afrikaanse rijstboeren in problemen. Kwamen grutto’s vroeger pas in augustus terug, dan arriveren ze - door de veranderde bedrijfsvoering van Nederlandse melkveehouders - nu al in juli. De Afrikaanse boeren hebben dan net hun rijst ingezaaid, en net die rijst verdwijnt steeds vaker in gruttomagen.

De afgelopen 150 jaar zijn mannetjesgrutto’s - die bonter gekleurd zijn dan vrouwtjes - steeds bleker geworden. Dit is een ongewone ontwikkeling, omdat dit het tegenovergestelde is van wat je verwacht. In de regel zijn bontere mannen betere mannen, juist omdat ze op hun ‘bontheid’ worden geselecteerd door potentiële partners. Vrouwtjes die hebben gepaard met blekere, minder bonte mannetjes, leggen grotere eieren met een grotere overlevingskans. Mannetjes die er meer uitzien als vrouwtjes zijn tegenwoordig dus succesvoller dan kleurrijke mannetjes.

Er bestaat een groot aantal volksnamen voor deze vroeger zo algemene weidevogel. Griet en varianten daarop als gruut, grit, gryt, grait en grieto. De bijnaam griet komt voor in het gezegde ‘In mei leggen alle vogeltjes een ei, behalve de koekoek en de griet, die leggen in de meimaand niet’.

De oudste grutto die - voor zover bekend - ooit in Europa heeft rondgevlogen, werd in april 2011 bij Krommenie (Noord-Holland) dood aangetroffen. Deze grutto was als kuiken geringd en daarom kon zijn leeftijd worden vastgesteld op 29 jaar, 9 maanden en 8 dagen.

In Friesland staat de grutto bekend als de Kening fan ‘e Greide, de Koning van de Weide. Buiten Friesland is er maar één taal die de grutto koninklijk noemt. In Italië heet hij pitima reale, wat zoiets betekent als ‘koninklijke priem’.

Grutto’s hebben hun legdatum tot de jaren zeventig steeds meer vervroegd. Vermoedelijk deden zij dit als antwoord op bepaalde landbouwactiviteiten op hun broedlocaties, zoals maaien. Omdat de landbouwactiviteiten nog altijd verder worden vervroegd, zou je verwachten dat dit ook voor de legdatum geldt, maar uit onderzoek blijkt dat dit niet het geval is. Wellicht zijn ze nu echt op een grens gestoten.