Algemene insecten zijn sterker achteruitgegaan dan zeldzamere soorten

Niet minder dan 106 studies die tesamen 923 populaties van landinsecten onderzochten, werden betrokken in deze analyse. Die studies gingen de trend van populaties op korte termijn (minimum 9 jaar) of op lange termijn (maximum 64 jaar) na. De nieuwe analyse bevestigt de algemene negatieve trend onder de insecten en komt uit op een globale achteruitgang met -1,5% per jaar. Als de trends voor elke soort apart werd bekeken, dan gingen de insecten die bij de start van de tijdsreeksen het talrijkst waren het sterkst achteruit (met gemiddeld -8% per jaar). 

Wel sterke afnames, maar geen sterke toenames

Uiteraard zijn er ook insecten die toenemen. Maar geen van die toenemende soorten bereikt qua talrijkheid het niveau van de ooit zeer algemene insecten die zo sterk achteruitgaan. Met andere woorden: de terugval van de aantallen van de talrijke  soorten wordt niet gecompenseerd door de opmars van andere insectensoorten. In een zeldzaam geval gebeurt dat toch: dan gaat het om exoten die zich ergens weten te vestigen en vervolgens invasief worden. Het beste voorbeeld is het Aziatisch lieveheersbeestje (de meest gemelde kever in onze Insectenzomercampagne!), die niet alleen in Europa massaal voorkomt, maar ook in Zuid-Afrika en het westen van de Verenigde Staten. In ons land veroorzaakte de opmars van het Aziatisch lieveheersbeestje een dramatische afname van het ooit algemene tweestippelig lieveheersbeestje.

Alomtegenwoordige soorten vervullen vaak sleutelrollen in de natuur. De bestuiving van tal van planten hangt niet af van enkele tientallen zeer zeldzame bijen in ons land, maar vooral van de algemenere hommelsoorten of alomtegenwoordige metselbijen. Hoewel er meer dan 700 soorten nachtvlinders in ons land leven waarvan de rupsen potentieel op het menu van zangvogels staan, hangt het broedsucces van kool- en pimpelmezen in belangrijke mate af van de talrijkheid van de grote en de kleine wintervlinder. Daarom zijn de negatieve trends van een aantal ‘banale’ nachtvlinder- en bladluisetende zweefvliegsoorten zo zorgwekkend. 

Niet zonder gevolg

Hoe de afnames van die algemene insecten doorwerken in de natuur, werd recent geïllustreerd door een Frans onderzoek naar hommels en akkerviooltjes in de regio Parijs. Viooltjes zijn nooit de beste insectenlokkers geweest, hoewel ze vrij opvallende bloemen en nectar produceren. Daarom voorzien ze een plan B: als bestuiving door insecten uitblijft, kunnen de planten zichzelf bestuiven en kunnen ze alsnog zaad zetten. Maar het liefst van al laten ze zich dus bestuiven, weliswaar door insecten met een lange tong, omdat de vorm van de bloem dat vereist. Met een korttongige zweefvlieg is zo’n viooltje weinig, die heeft liever een aardhommel die wel in staat is om echt te bestuiven.
In de Parijse regio werd een onderzoek opgezet waarbij gebruik gemaakt werd van zaden die begin jaren 1990 verzameld waren en zaden die recent werden ingezameld, en dat op vier verschillende locaties in het landbouwgebied. In totaal werden zo 792 planten onderzocht.