De everzwijnen moeten blijven

Het everzwijn is terug van weggeweest. Voor veel natuurliefhebbers is dat goed nieuws. Wie ooit een familie everzwijnen is tegengekomen in het wild, zal de intensiteit van die ervaring niet licht vergeten. Snurkend, grommend, voortdurend in interactie met elkaar, bewegen de beesten zich voort op zoek eten, rust- en slaapplaatsen. Een ontmoeting met een familie everzwijnen is echt een ontmoeting met de oerkracht van de natuur. Dat geldt jammer genoeg ook voor de voetbalvelden, maïsakkers, natuurgebieden en tuinen die de beesten bezoeken. Met hun stevige snuit kunnen ze in een mum van tijd een terrein helemaal omwoelen.

Machteloze jagers

Als gevolg van hun wroet- en vreetgedrag, lokt de terugkeer van het everzwijn ook heel wat negatieve reacties uit. Bijvoorbeeld van de jagers in Limburg. Die voelen zich helemaal machteloos (DS 27 oktober). De Limburgse jagers slagen er niet in om de groeiende populatie everzwijnen binnen de perken te houden. Dat zorgt voor overlast bij de landbouw, die schade ondervindt aan de maïsoogst. De jagers wijten hun falen aan het feit dat de jacht op wilde zwijnen te veel beperkt wordt. ‘Ze rollen in de modder en lachen om ons,' klaagden ze in de krant. En nog: ‘Het grootste probleem is wel dat wij geen evers op de gebieden van Natuurpunt en van het Agentschap voor Natuur en Bos mogen bejagen'. De jagers vragen de mogelijkheid om de dieren altijd en overal te kunnen neerschieten. Volgens hen horen everzwijnen hier niet thuis. Nultolerantie!

Totale uitroeiing

Het is bizar dat de jagers pleiten voor de totale uitroeiing van de everzwijnen in Vlaanderen. In Wallonië en al onze buurlanden komen grote populaties everzwijnen voor. Die zullen zich over de grenzen blijven verplaatsen. Everzwijnen behoren al eeuwenlang tot de Vlaamse natuur. Net zoals hun zwijnerijen. De realiteit is dat everzwijnen terug zijn, en dat ze hier zijn om te blijven. Het is daarom veel belangrijker dat er nu werk wordt gemaakt van een beleid dat het samenleven van mens en everzwijn regelt en rekening houdt met de bekommernissen van landbouwers, jagers en natuurbeheerders.

Schade beperken

Het zwijnenbeleid moet gebaseerd zijn op het beperken van de schade, niet op het in het wilde weg afschieten van dieren. Ondoordachte uitbreiding van de jacht kan zelfs een averechts effect hebben, omdat de dieren zich dan verder beginnen te verspreiden. Een tweede voorwaarde is dat de doelstellingen die in de natuurgebieden moeten behaald worden niet in het gedrang mogen komen. Als uit het onderzoek blijkt dat afschot in natuurgebieden noodzakelijk is om onaanvaardbaar hoge schade te voorkomen, dan zijn we bereid dat onder voorwaarden toe te staan.

Natuurpunt heeft al jaren ervaring met het voorkomen van schade door everzwijnen. In het Hageven, een natuurgebied in Limburg, is er schrikdraad geplaatst om te vermijden dat everzwijnen kwetsbare vegetaties vernielen. De schrikdraad wordt gevoed met batterijen en zonnecellen. Maar afrastering is maar een deel van de oplossing, vooral bruikbaar voor kleinere percelen. Daarom werkt Natuurpunt in de provincie Limburg samen met landbouwers, jagers en Vlaamse overheid aan een proefproject. Dat moet een globale strategie opleveren om de schade door de groeiende populatie everzwijnen binnen aanvaardbare proporties te houden. Dat proefproject loopt sinds februari dit jaar — maar heeft helaas nog weinig concreets opgeleverd.

Op dit ogenblik is er geen goede juridische regeling over schade door everzwijnen. De verantwoordelijkheid ligt vandaag in principe bij de jagers, die de taak hebben de everzwijnen onder controle te houden. Maar waar ligt de verantwoordelijkheid van de landbouwers of van de eigenaars van bossen? En hoe kunnen ze beter samenwerken? Niemand die het weet. Het is dan ook hoog tijd om regeling uit te werken die het beheer regelt voor een groter gebied en die juridische zekerheid biedt voor alle betrokkenen. Die regeling moet ook voorzien dat landbouwers vergoed kunnen worden voor schade door everzwijnen, wanneer ze alle redelijke maatregelen getroffen hebben om die schade te voorkomen. In Nederland en Frankrijk zijn soortgelijke regelingen al van kracht.

Herten, otters en bevers

Naast het opstellen van een beleid op Vlaams niveau, is het ook noodzakelijk om grote, aaneengesloten natuurgebieden aan te leggen. Die bieden een veilige woonplaats voor allerlei grote dieren, zoals herten, otters, bevers, en uiteraard ook everzwijnen. Het volstaat om te kijken naar de grote nationale parken in het buitenland. Het is nu aan de overheid om een kader te voorzien om mens en zwijn te laten samenleven. Zo niet, dan zullen onze wilde varkens in een mum van tijd als een soort ongedierte worden aanzien, enkel goed om met een appel in de mond aan het spit te draaien. En dat zou jammer zijn. Al lijken het varkens, everzwijnen zijn toch vooral stoere prachtbeesten.