Wereld Wetlands Dag: Natuurpunt zet volop in op stedelijke wetlands

Wetlands staan onder grote druk en hebben er alle belang bij om beschermd te worden. Wetlands kwamen de voorbije decennia steeds vaker onder druk te staan door bebouwing, ophoging, rechttrekken van beken en rivieren. Nochtans hebben ze een zeer belangrijke rol te spelen. Zowel bij overvloedige neerslag, zoals we het voorbije jaar helaas meermaals mochten meemaken. Maar ook bij lange periodes van droogte zoals het geval was in de jaren 2018-2019-2020. 

Wetlands4Cities  

Natuurpunt startte vorig jaar een nieuw project samen met Ecover: Wetlands4Cities. Het doel is om stedelijke wetlands verder te gaan ontwikkelen in Vlaanderen en deze in te zetten als natuurlijke klimaatbuffers om zo de effecten van de klimaatverandering in en rond steden tegen te gaan.

Wetlands4Cities omvat projectgebieden over heel Vlaanderen gelegen vlakbij of in centrumsteden. De Uitkerkse polder in Brugge, Meirdam in Dendermonde, Zurendries-Hoezekouter in Aalst, Mechels Broek in Mechelen, Hobokense polder in Antwerpen, ... Al deze gebieden willen we met Natuurpunt in samenwerking met de lokale partners verder ontwikkelen en inrichten als stedelijk wetland. 

Eerste realisaties in Hobokense polder 

Uit het CurieuzeNeuzen in de Tuin-onderzoek van de Universiteit Antwerpen uit 2021 blijkt dat we in natte natuurgebieden een zeer groot volume aan water kunnen bufferen. Zo werd in het Mechels Broek tussen 1 mei en 30 september niet minder dan 169,6 miljoen liter water gebufferd. Maar veel van deze wetlands hebben ook steeds vaker te maken met droogte. Zo vielen in de Hobokense polder de voorbije jaren meerdere plassen droog en daar willen we iets aan doen. Dit gebied wordt zo het eerste pilootgebied waar we met Natuurpunt concreet actie ondernemen in een stedelijk wetland.

We willen in de Hobokense polder de komende jaren extra water bufferen uit de omgeving en het gebied weerbaarder maken tegen lange droogteperiodes door extra water te laten infiltreren. Zo is het de bedoeling om niet vervuild oppervlaktewater uit de aangrenzende Leiegracht naar het gebied te transporteren. Op deze wijze wordt zowel de verdroging in het natuurgebied aangepakt als een (deel van een) oplossing aangereikt voor te hoge piekdebieten op de Grote Leigracht/nieuwe regenwatergracht. We gebruiken hiervoor een ca. één kilometer lange pijpleiding om water uit de Grote Leigracht te transporteren naar een hoger gelegen zone in het natuurgebied om het daar te laten infiltreren. Op deze wijze wordt het lokale grondwatersysteem aangevuld en wordt het maximale winterpeil elk jaar gegarandeerd. Bovendien zullen hoge grondwaterpeilen langer aanhouden en zullen de plassen en moerassen tot in de zomer waterhoudend zijn. In droge periodes met lage grondwaterpeilen kan een groot deel van piekdebieten effectief geborgen worden.

Op naar de Grote Vlaamse Vernatting

Dat we dringend aan de slag moeten met kostenefficiënte oplossingen voor een klimaatrobuuste leefomgeving wordt gelukkig niet meer ontkend. Ook het Vlaams regeerakkoord erkent voor het eerst de weldaden (zogenoemde ecosysteemdiensten) van natte natuur. Broodnodig, want een studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) heeft aangetoond dat Vlaanderen liefst 75% van zijn wetlands verloor in de afgelopen 60 jaar. Is daarmee de kans voor een natuur- en waterrijke toekomst in Vlaanderen verkeken? Gelukkig niet. Hetzelfde INBO schat het potentieel voor herstel op 147.000 ha. Een derde hiervan, zo’n 49.000 ha, ligt in een groene bestemming of Natura2000-gebied. Het speelveld ligt dus open om de komende jaren een forse inhaalbeweging te maken. Naast de  noodzakelijke focus op bebossing, zou er vanaf nu minstens evenveel grinta aan de dag gelegd moeten worden om het tijdperk van grote Vlaamse vernatting in te luiden. 

Tekst: Lander Wantens (Wetlands4Cities), Robin Verachtert (Natuurpunt Beleid)