Zeldzame bijensoorten maken gebruik van groen bedrijventerrein in Genk

De voormalige Limburgse mijnstreek is een topgebied voor wilde bijen. Verschillende soorten die niet of nauwelijks voorkomen in de rest van Vlaanderen, zoals de gouden bronsgroefbij, de rotsbehangersbij of de kleine sachembij lieten zich opmerken op het bedrijventerrein van IKEA in Genk tijdens een inventarisatie door Natuurpunt Studie. Het toont hoe een natuurlijke inrichting van zo’n terrein kansen biedt om zelfs zeldzame wilde bijen te ondersteunen. Op basis van de bevindingen wordt momenteel een beheerplan opgesteld op maat van de bijzondere vondsten.

De regio rond Genk is een echte hotspot voor wilde bijen, met heel wat soorten die elders niet of nauwelijks voorkomen. Verklaring: de bijzondere leefgebieden die je er vindt, een combinatie van heides, schrale graslanden, open zand en de terrils, die de tastbare getuigen vormen van het mijnverleden. Daardoor vind je er een warm microklimaat, een stenige bodem en veel bloemen. Daarnaast zijn er op die warme ondergrond heel wat bij bijen erg geliefde bloemen te vinden, onder meer slangenkruid en honingklaver. Resultaat: een groot en gevarieerd aanbod aan nestgelegenheid en bloemen voor bijen.

Van Halictus subauratus, een groefbij die zelfs nog geen Nederlandse naam had en die we hier de gouden bronsgroefbij gedoopt hebben, was tot voor kort maar één waarneming ooit bekend uit België. Recent werd ze ontdekt op een mijnterril en een natuurgebied in het Genkse. Tijdens de inventarisaties op het IKEA-terrein, dat naast een terril gelegen is, werd een vrouwtje van deze superzeldzame bij aangetroffen op Pastinaak. Wellicht maakt de gouden bronsgroefbij dus gebruik van het bedrijfsterrein om er te foerageren.

Ook andere wilde bijensoorten die typisch zijn voor de regio werden aangetroffen op het bedrijfsterrein, dat tussen het stuifzandgebied van de Zonhovenheide en de terril van Winterslag in ligt. Erg speciaal zijn de vondsten van de kleine sachembij, rotsbehangersbij, steilrandgroefbij, dubbeldoornwespbij, schermbloemzandbij en donkere zijdebij. Op dezelfde plek waren ook andere typische bijen te zien als de veenhommel, rode maskerbij, heizijdebij, duinzijdebij, zuidelijke zijdebij, breedbandgroefbij, slangenkruidbij en gedoornde slakkenhuisbij.

Al deze soorten vinden in meer of mindere mate voedsel (bloemenaanbod nectar en stuifmeel) en in sommige gevallen nestgelegenheid op het bedrijventerrein. Soms werd slechts één exemplaar aangetroffen, in andere gevallen, zoals voor de kleine sachembij, rode maskerbij en veenhommel, ging het om behoorlijke aantallen. De verklaring voor hun aanwezigheid: IKEA heeft ingezet op een meer extensief beheer van de schrale gazons, waardoor bloemen als het zandblauwtje, wilde peen, gewone rolklaver en muizenoor tot bloei kunnen komen. Daarnaast werd ook een wild bloemenmengsel met nieuwe waardplanten zoals slangenkruid ingezaaid. Verder zijn ook een spontane ruigte vol bloemen en wilde struiken als struikhei, brem, wilgen, sporkehout en bramen van groot belang voor de wilde bijen die er leven.

Afbeelding

Vrouwtje Breedbandgroefbij foeragerend in de rijkelijk bloeiende schrale gazon op het terrein van IKEA. Minder intensief maaien biedt er een gedekte tafel voor vele wilde bijen. (Foto Pieter Vanormelingen)

Dit toont aan dat een meer natuurlijke inrichting van een bedrijventerrein, gefocust op de ontwikkeling van meer natuurlijke vegetaties, de populaties van zelfs zeldzame wilde bijen uit de omgeving kunnen ondersteunen.

Toch is er nog ruimte voor verbetering. Dit kan door enkele hellingen vrij te maken voor bijen die op de grond nestelen, door verruigde hoeken bloemrijker te maken, door oog te hebben voor de bloei van de bloemrijke ruigte, door kleine heidestukjes verder te ontwikkelen en door weinig interessante struikaanplanten om te vormen tot struweel met bloemen.

Natuurpunt zal in samenspraak met IKEA een gedetailleerd inrichtingsplan opmaken. Op die manier zal het bedrijventerrein actief bijdragen aan de biodiversiteit in het algemeen en het behoud van de speciale Genkse bijensoorten in het bijzonder. Dit bijenonderzoek kreeg financiële ondersteuning door de provincie Limburg.

Tekst: Pieter Vanormelingen, Natuurpunt Studie