Image
Ringslang - gevlekt - Elwin van der Kolk

Gevlekte ringslang

Grass snake
Natrix helvetica
Gladde slangen (Colubridae)

De gevlekte ringslang is een inheemse soort voor onze regio, toch is ze zeldzaam in onze contreien. De gevlekte ringslang is ongevaarlijk en niet giftig voor de mens. Het is een schuwe en rustige slangensoort die zelden bijt.

Grootte
90 cm (mannetjes) - 120 cm (vrouwtjes)
Gewicht
20-100 g (mannetjes) - 70-350 g (vrouwtjes)
Levensverwachting

20 jaar

Favoriete maaltijd

Vlees; kikkers, padden, salamanders, vissen, knaagdieren

Status
Zeldzaam
Woonplaats

moerassen, natte graslanden, laagveengebieden en broekbossen, zowel langs stilstaand als langzaam stromende wateren.

Karakter

Schuw, komediant

Verleiding

Zonnebaden

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de gevlekte ringslang?

  • lengte: 90 cm (mannetjes) - 120 cm (vrouwtjes)
  • twee duidelijke gele en zwarte vlekken achter de kop
  • ronde pupillen
  • De gevlekte ringslang neigt qua huidskleur naar grijs en is herkenbaar aan de staande zwarte rechthoekjes langs de flanken. Op de buik is een onregelmatig patroon van zwarte en witte gedeeltes te zien, dat gebruikt kan worden voor de individuele herkenning.
  • De schubben van de rug zijn gekield; ze hebben een opstaande kiel in het midden. 

De gevlekte ringslang is een gespierde slang die zich relatief snel kan verplaatsen op het land. Het is ook een goede zwemmer. Meestal zwemt ze met de kop boven water, maar ze kan ook prima duiken. De slang is actief overdag en jaagt langs het water op kikkers en salamanders. 's nachts houdt ze zich schuil onder stenen en houtblokken.

De gevlekte ringslang is niet giftig voor mensen, maar heeft wel degelijk giftanden en een zwak gif.
 

Ringslang - gevlekt - Elwin van der Kolk
Ringslang - Elwin van der Kolk
Ringslang - Kop - Elwin van der Kolk

Hoe leeft de gevlekte ringslang?

Wat eet de gevlekte ringslang 

De slang leeft voornamelijk van amfibieën als kikkers, padden en salamanders. Daarnaast lust ze ook kleine knaagdieren en vissen De prooien worden nooit gewurgd maar in één keer levend verzwolgen waarbij de kop eerst wordt ingeslikt. De vele, naar achteren gerichte tandjes dienen om de kleine prooi vast te houden en niet om te malen. 

Afbeelding
Ringslang - An De Wilde
An De Wilde

Hoe plant de gevlekte ringslang zich voort? 

Vrij snel na de winterslaap, begin of half april worden de slangen actief en worden vaak grote aantallen gevlekte ringslangen bij elkaar gezien. De ringslang kiest liefst voor een warme plek, zoals een composthoop om haar eieren af te zetten. Het vrouwtje legt 20 tot 50 witte, aan elkaar klevende eieren.

Icon
Icoon_Groot - Vergrootglas

Wist je dat?

  • Een pas uitgekomen ringslang heeft het formaat van een regenworm. Omdat goede afzetplekken door meerdere vrouwtjes worden gebruikt, kunnen er in één keer honderden slangetjes uitkomen. 

  • Net als alle slangen oriënteert de gevlekte ringslang zich voornamelijk op de reuk; door de tong regelmatig uit de bek te steken worden geurdeeltjes opgenomen. Zowel prooien als vijanden kunnen worden waargenomen nog voordat deze de slang hebben opgemerkt. 

  • Bij bedreiging scheidt de ringslang een stinkende vloeistof af door klieren bij de anus, soms laat de slang zijn ontlasting lopen of braakt hij zijn half verteerde prooi uit. Bij verstoring of bedreiging houdt de ringslang zich vaak voor dood (schijndood). Ze draait zich in kronkels op haar rug, doet haar bek schuin open met haar tong eruit en draait haar pupillen weg.

  • Vijanden van de gevlekte ringslang zijn onder andere roofvogels zoals de slangenarend en vogels als ooievaars en zoogdieren als egels en marterachtigen als de bunzing. Deze laatste vreten de slang aan, de roofvogels en ooievaars plukken de slang van de grond. De belangrijkste vijand is de mens, door de habitatvernietiging, ook het achteruitgaan van prooidieren (kikkers) in aantal en verspreidingsgebied drijft de gevlekte ringslang terug.

  • De gevlekte ringslang is de enige slang die eieren legt in ons land. De adder en de gladde slang zijn eierlevendbarend en dragen de eieren met zich mee tot de jongen volledig ontwikkeld zijn.

Doe mee met de paddenoverzet in jouw buurt

Waar vind je de gevlekte ringslang?

De gevlekte ringslang komt voor in moerassen, natte graslanden, laagveengebieden en broekbossen, zowel langs stilstaand als langzaam stromende wateren. Ze is sterk aan water gebonden vanwege haar aquatische levenswijze en wordt zelden ver uit de buurt van een waterbron gesignaleerd.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

Gevlekte ringslangen overwinteren meestal onder takken en braamstruiken of in oude konijnenholen op zandige hellingen. 
Ze hebben een rustig plekje nodig waar ze kunnen zonnen om op te warmen. Het bevruchte vrouwtje ligt zo veel mogelijk in de zon, wat de ontwikkeling van haar eieren bevordert.  Te veel ruigte en bomen ontnemen haar deze belangrijke behoefte.

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Wat kan jij doen?

In België is de ringslang een zeldzame soort die op de rode lijst staat. Het is bij wet verboden de slangen te verstoren, te vangen of te doden. Bedreigingen voor de ringslang zijn intensivering van de landbouw, verdroging van de habitat, het verdwijnen van broeihopen, versnippering van het leefgebied en het wegverkeer. Er worden in sommige gebieden maatregelen genomen zoals het aanleggen van ecoducten en ecoduikers en het maken van broeihopen.

Wat doet Natuurpunt?

Natuurpunt legt in gebieden waar de ringslang gezien wordt vaak broeihopen aan om de voortplanting te bevorderen. De hopen bestaan uit allerhande organisch materiaal zoals bladeren, stro, paardenmest en takken. De broei die ontstaat zorgt ervoor dat de temperatuur zal oplopen tot minimaal 28 graden, geschikt voor het uitbroeden van de eieren. Het formaat van een hoop is twee tot drie meter bij een hoogte van 70 centimeter. Broeihopen worden topt eind april aangelegd op een zonnige plek niet ver van water met beschutting in de vorm van bosranden, houtkanten, heggen of dichte ruigtevegetaties. De aanleg van broeihopen in ecologische verbindingszones bevordert de verspreiding van de ringslang.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android