Roerdomp - Elwin van der Kolk

Roerdomp

Eurasian Bittern
Botaurus stellaris
Reigers (Ardeidae)

De mysterieuze roerdomp laat zich moeilijk zien.Gelukkig is het horen van een roerdomp ook al een bijzondere ervaring: het vreemde “hoemende” geluid doet niet meteen aan de zang van een vogel denken.

 

 

 

Grootte
65 - 80 cm - spanwijdte: 125 - 135 cm
Gewicht
1300 gram
Levensverwachting

10 jaar

 

 

Favoriete maaltijd

vis, amfibieën (vooral kikkers), kleine zoogdieren (vooral woelmuizen), insecten (vooral libellenlarven) en kleine vogels

 

Burgerlijke staat

polygaam (of soms monogaam)

 

 

Status
Algemeen
Woonplaats

Uitgestrekte, structuurrijke rietvelden met meerjarig riet en hier en daar ondiepe plasjes. Hij foerageert vooral in ondiep water in brede rietkragen.

 

 

Karakter

schuw

 

 

Verleiding

 

 

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de roerdomp?

  • compacte, gedrongen geelbruine reiger
  • zwarte kruin en snorstreep
  • dikke hals met ietwat loshangende keelveren
  • in vlucht vallen brede, gebandeerde vleugels goed op
  • snellere vleugelslagen dan blauwe reiger

De roerdomp ziet eruit als een compacte, roestbruine reiger met donkere tekeningen. De bovenkant van zijn kop is zwart en op zijn keel staat een verticale zwarte streep. Als een roerdomp zich bedreigd voelt, poseert hij stijf rechtop met zijn snavel in de lucht, om zo helemaal in het riet op te gaan. 

Roerdomp - Elwin van der Kolk

Het geluid van de roerdomp

De roerdomp maakt een erg speciaal geluid: een diepe "hoemp" die doet denken aan een misthoorn. Wanneer hij op trek is, klinkt zijn roep als een meeuw-achtig "kau".

Beluister hier

Hoe leeft de roerdomp

Wat eet de roerdomp?

De roerdomp voedt zich vooral met vis, amfibieën (vooral kikkers), kleine zoogdieren (vooral woelmuizen), insecten (vooral libellenlarven) en kleine vogels. De historische achteruitgang van de soort wordt soms in verband gebracht met het verdwijnen van de medicinale bloedzuigers, een belangrijke voedselbron van de roerdomp. De medicinale bloedzuiger ging reeds in het midden van de 19de eeuw sterk achteruit omdat hij met het oog op aderlatingen massaal verzameld werd. Zo werden rond 1833 vanuit Duitsland 42 miljoen bloedzuigers geëxporteerd naar Frankrijk en 30 miljoen naar de Verenigde Staten.

Roerdomp vlucht - François Van Bauwel
François Van Bauwel
Roerdomp - waarnemingen.be - Marc Van Daele
waarnemingen.be - Marc Van Daele

Hoe plant de roerdomp zich voort?

De roerdomp broedt van half april tot half mei. Het nest wordt gebouwd door het vrouwtje en bestaat uit een platform van riet, vlak boven de waterspiegel. Roerdompen leggen gewoonlijk één legsel per jaar. Het legsel telt meestal 5 tot 6 eieren die worden gelegd met een tussenperiode van twee of drie dagen per ei. Het wijfje bebroedt de eieren ca. 25 dagen en start hiermee van zodra het eerste ei is gelegd. De jongen komen dus ook niet tegelijk maar om de twee à drie dagen uit. De broedzorg is vooral voor het wijfje. Roerdompen zijn polygaam. Mannetjes kunnen er soms tot vijf vrouwtjes op na houden. Monogame mannetjes nemen een deel van de broedzorg op zich, polygame meestal niet.

Beelden

Roerdomp - Wim Dirckx
Wim Dirckx
+13
Roerdomp - François Van Bauwel
François Van Bauwel
+12
Roerdomp - Luc Meert
Luc Meert
+11
Roerdomp paalhouding - François Van Bauwel
François Van Bauwel
+10
Roerdomp vlucht - François Van Bauwel
François Van Bauwel
+9
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • In Vlaanderen moet de roerdomp vroeger een algemene verschijning geweest zijn. In 1454 werd een banket van Filips de Goede opgeluisterd met niet minder dan 400 roerdompen. Op dergelijke banketten dienden vogels niet enkel voor consumptie, maar ook voor de sier. De roerdomp werd als iets exclusiefs gezien en alleen wie van adel was, mocht op deze soort jagen. Er zijn plakkaten uit de 16de  eeuw gevonden waarin ‘soecken, rooven of raepen van de eiders van putoeren’ streng verboden was voor het gewone volk.
  • Op het werk van de Antwerpse schilders Frans Snyders (1579-1657) en Jan Fyt (1611-1661) komen regelmatig afbeeldingen van roerdompen voor. Zo wordt aannemelijk gemaakt dat de soort in de eerste helft van de 17de eeuw regelmatig langs de Schelde voorkwam. Er bestaat ook een zelfportret van de Hollandse schilder Rembrandt met een  dode roerdomp in de hand. Aangezien roerdompen tijdens de eerste helft van de 17de eeuw regelmatig in voorraadkamers afgebeeld worden, bestaat er geen twijfel dat zij gegeten werden.
  • De Duitse filosoof, theoloog en natuuronderzoeker Albertus Magnus (1193-1280) waarschuwde al vroeg voor de gevaren van de scherpe snavel van de roerdomp. ‘Soo blijft hij stille sonder hem te roeren, als oft hij doodt waer en als hij verneemt dat hij aan een strick vast en gevangen is, soo blijft hij even stil staen tot dat de Vogelvanger hem naeder komt en hem toch neemen wil als dan steeckt hij met den neb van sich gelijk een Reyger en verwondet den Vogelvanger seer want sijn neb is hem geheel scherp en spitsich. Soo men dese Vogel bradet soude hij uitermaten wel ruijcken. Sijn bloedt is oock een seer nutbaer Medicijn voor de gene die met de Jicht geplaeght zijn. Dit is de Putoor’, aldus Albert Magnus.
  • Het woord roerdomp kan worden opgesplitst in twee delen. Het eerste deel van het woord ‘roer’ betekent ‘riet’, het tweede deel ‘domp’ kent twee etymologische verklaringen. Een eerste verklaring brengt ‘domp’ in verband met het doffe geluid dat de vogel in de paringstijd maakt. Een andere verklaring linkt ‘domp’ aan het werkwoord ‘dompen’ in de betekenis van ‘onderduiken’. Een roerdomp is dan een ‘riet-duiker’, een vogel die in de rietvelden onderduikt.

Waar vind je de roerdomp?

De roerdomp broedt doorgaans in uitgestrekte, structuurrijke rietvelden met meerjarig riet en hier en daar ondiepe plasjes. Hij foerageert vooral in ondiep water in brede rietkragen. 

De roerdomp krijg je (in de broedperiode) vaak gemakkelijker te horen dan te zien. De baltsroep van het mannetje draagt erg ver. De beste periode om een ‘hoempende’ roerdomp te horen is van begin april tot begin juni, van ’s ochtends (twee uur voor zonsopgang), tot zonsopgang en in zwoele avondschemer. Als er jongen zijn, kan je de volwassen vogels regelmatig boven de rietvelden zien vliegen, op zoek naar voedsel. In strenge winters, wanneer de meeste plassen zijn dichtgevroren, kan je roerdompen soms spotten langsheen wakken in rietland, behoedzaam schuifelend over het ijs.
 

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

De roerdomp is vrij algemeen.

Natuurgebieden

Alle natuurgebieden

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de roerdomp

Wat doet Natuurpunt?

De roerdomp is één van de ambassadeursoorten van de beste Natuurpunt-gebieden. De soort broedt o.a. in de Maten (Genk), het Wik (Bokrijk), het Hageven (Neerpelt) en het Krabbelshof (Zandhoven). In elk van deze gebieden werden soortgerichte beheermaatregelen uitgevoerd, waar ook vele andere rietvogels hun voordeel uithalen.
Natuurpunt beheert geschikte leefgebieden en herstelt leefgebieden die ooit verloren zijn gegaan. Natuurpunt dringt er bij Elia, de beheerder van het hoogspanningsleidingsnetwerk in België, op aan om ‘zwarte’ lijnen te bebakenen, zodat de aanvliegkans voor roerdompen (en andere soorten) aanzienlijk kan worden verlaagd.
 

Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?