Het Princebos (uitbreiding van het Van de Veldereservaat) is volledig beplant.
Nog flink wat werk aan de winkel. Lees het afzonderlijke nieuwsitem.
Een nieuw beleid voor de natuur in Turnhout?
Kiest het nieuwe stadsbestuur voor onze natuur in haar beleid?
Hieronder de link naar het klimaatplan van de stad Turnhout:
Algemene vergadering 8 februari
Locatie: NP museum, Graatakker 11 te Turnhout
Start 19h
We presenteren een korte terugblik op 2022, alsook een inzage in onze plannen voor 2023. Tevens ook verkiezing van nieuwe bestuursmandaten. Alle leden welkom
einde voorzien rond 22h00
info bij Richard Vergaelen 0494 39 36 87 [email protected]
Taxandria vogelwerkgroep 2022
TAXANDRIA VOGELWERKGROEP 2022
|
|
|
|
|
|
|
|
Verslag algemene ledenvergadering (corona editie)
Algemene vergadering Natuurpunt, afdeling Turnhoutse Kempen januari 2021
Inleiding
Omwille van de coronacrisis mogen wij geen fysieke algemene vergadering bijeenroepen. Het blijft bij een verslag van 2020, dat goedgekeurd werd door de bestuursvergadering van woensdag 13 januari 2021. Daarna wordt het verslag openbaar gemaakt via de website van de afdeling.
- 1. Bestuursleden 2020
Iedereen die begin 2020 als bestuurslid werd goedgekeurd, is lid gebleven van het bestuur. Er is alleen een voorzitterswissel geweest vanaf september 2020: Dirk Segers ipv Richard Vergaelen, die bestuurslid bleef. Vier leden van het bestuur kunnen hun mandaat verlengen: Vicky proost, Jan Cortens, Gie Luyts en Marc Van Mierlo: we vragen de bevestiging van het bestuur.
2. Ledenbestand: In 2020 zijn we geëvolueerd van 1100 naar 1250 leden: een succes.
3. Financieel verslag: We mogen , ondanks de coronatijden waar de inkomsten lager lagen, spreken van een stabilisatie van onze financiële middelen: zowel de algemene kas als de kas van kern Ravels hebben zelfs een beperkte winst kunnen maken. Onze financiële toestand is gezond.
4. Verslag van de werkgroepen
a) Insecten:
Veel is er uiteraard niet gebeurd i.v.m. de corona.
Alle activiteiten zijn afgelast op één na, de insectenwandeling naar Klein Kuylen op 12 juli 2020.
Naar jaarlijkse gewoonte hebben we wel geteld voor het meetnet-project van NP:
1) de eitjes van het gentiaanblauwtje op het Zwart Water in Turnhout. Dit gebeurde alleen in de twee kwadranten van allebei 100m2. Volgend jaar proberen we het hele gebied terug te monitoren.
2) voor het meetnet van het oranje zandoogje werd er geteld in Beerse en in het Grootenhoutbos.
3) voor het meetnet van de bruine eikenpage werd er geteld in Tielenkamp.
b) Fotowerkgroep: Het aantal foto-excursies was beperkt.
c) Vogelwerkgroep: Ook hier beperkingen. Onze leden zijn wel heel actief geweest met enerzijds de mereltellingen en de tellingen in functie van de nieuwe vogelatlas van België.
d) Plantenwerkgroep
De plantenwerkgroep is erin geslaagd om 2020 af te sluiten met een drietal interessante excursies én met twee praktijklessen gegeven door Rhonda Derynck. Een gemiddelde opkomst van 8 deelnemers per excursie. Voor 2021 staan er opnieuw determinatietochten in de steigers De werkgroep is ondertussen erkend door Mechelen, waardoor we een subsidie van 150 euro kunnen aanvragen
e) Vliegende mieren: De vliegende mieren zijn coronaproof elke donderdagvoormiddag blijven werken in de verschillende reservaten. Onze opkomst was toch gemiddeld 10 leden per werkdag
f) Nieuwe werkgroep: Natuur in de Stad: We moeten met de algemene vergadering nog onze beslissing van vorige keer om deze werkgroep te verwelkomen binnen onze afdeling bekrachtigen; bij deze dus
5. Nieuwe conservator Dombergheide: Al is Peter Loyens reeds enkele jaren effectief conservator, moeten we dit met de algemene vergadering bekrachtigen; bij deze dus.
6. Jos Aertspad: Dit jaar werd hard gewerkt om het parcours rond te krijgen. Twee versies werden goedgekeurd en uitgeprobeerd. Ook de inhoud van de infoborden is ontwikkeld. De plaatsen voor de borden zijn bepaald. We wachten alleen nog op de juiste afspraken tussen Natuurpunt Mechelen en ANB wat betreft de logo’s en de ondersteuning door Mechelen voor de aanmaak van de borden.
7. Georganiseerde wandelingen: Ook deze werden beperkt. We behouden de afspraak voor een maandelijkse Vennenwandeling. In Ravels werd een nieuw Ravenpad door ANB tot stand gebracht Het aantal vrije wandelaars is spectaculair gestegen, zodat de druk op de omgeving soms te groot werd in onze reservaten.
8. Gnop 2020: Dit jaar werd de pot van 11.000,- euro, die de Stad Turnhout jaarlijks voorziet, verdeeld over vooral La Bonne Espérance ( restfinanciering nieuw winterverblijf ) en Winkelsbroek ( stukje knuppelpad en bewerking hooiverwerking op akker , …) en een elektrische bosmaaier voor het Vennengebied. De nieuwe afspraak met de Stad voor de facturering liep prima.
9. Nieuws uit de reservaten
a) Van de Veldereservaat: Gebied blijft wel droger dan vorige jaren (weinig neerslag - geen tijdelijke plassen in de winter/voorjaar). Problemen met sluikstorten zijn verminderd. Slagboom (aangebracht door Dirk Segers) om sluikstorters te wijzen op private weg, wordt wel regelmatig opzij gelegd (door andere eigenaars ?). De storten werden weggehaald door de stadsdiensten.
De steenmarter is terug. Was enkele jaren terug te zien in omgeving van reservaat (o.a. uitwerpselen op composthoop bij Tinus Swannet), maar op 17.06.2017 vond ik een exemplaar dood op de brug over het kanaal (Noord-Brabantlaan). Sindsdien was de soort niet meer gezien. Toen Fons Verheyen de voorbije maanden de nestkast voor een steenuil ging uitkuisen, sprong er een steenmarter uit.
De inventarisaties leverden dit jaar ook enkele nieuwe soorten op voor het reservaat, o.a. het 16-stippelig lieveheersbeestje en op de paddenstoeleninventaris - opgesteld door Swatje Bartholomeeusen - verschenen ook 6 nieuwe soorten, waaronder enkele met zeer beperkte verspreiding (minder dan 10 hokken) in Vlaanderen.
b) Frans Segersreservaat
Beheerwerken : Er werd dit jaar vooral boomopslag verwijderd en het wandelpad werd drie keer gemaaid: 2 keer door de Vliegende mieren en eenmaal met de Natuurpuntploeg. Zoals elk jaar werden de hooi- en weilanden gemaaid en afgevoerd door de Natuurpuntploeg. De infoborden met uitleg langs het wandelpad werden verwijderd. Deze waren in slechte toestand. Langs de Frans Segersloop (afwateringsgracht) werd zoals elk jaar in het najaar, de berm gemaaid en het riet in de loop geruimd. Spijtig genoeg deponeren ze het maaisel telkens aan de overkant van de loop. Regelmatig moest er zwerfvuil opgeruimd worden. Zoals op meerdere plaatsen waren er heel wat bezoekers in het reservaat, die dit gebied leerden kennen door corona. De meesten vonden dit een mooie ontdekking.
Flora en fauna
De koningsvaren blijft nog goed uitbreiden. Bosanemonen waren ook weer talrijk aan het bronbosje. Muskuskruid en speenkruid waren minder aanwezig. Slecht één knolsteenbreek werd nog gevonden. Net buiten het reservaat, op toegangsweg naar het gebied stonden ze dit jaar weer massaal te bloeien. Waterviolier, duizendknoopfonteinkruid en loos blaasjeskruid was nog goed aanwezig. Er werden iets meer dan 20 bloeiende gevlekte orchissen geteld. Oranje oesterzwam was nieuw voor het reservaat. Heidenknotzwammen werden nog teruggevonden tussen de heide. Er was een mooie waarneming van de kameelhalswesp
Tijdens de wintermaanden zien we regelmatig 1 tot 2 grote gele kwikken langs de Franssegersloop. Tjiftjaf durft hier ook te overwinteren. Grote zilverreiger werd regelmatig waargenomen aan de Aa. Bosrietzangers(3 koppels)en kleine karekieten (5 koppels) hadden dit jaar een goed broedseizoen. Mogelijk hadden we een broedgeval van de grote gele kwik. Appelvink, tuinfluiter en matkop mogen we dit jaar melden als broedvogel. Drie soorten spechten zijn eveneens broedvogel: kleine en grote bonte specht en de groene specht. Het is tof om zien dat heel wat mensen het gebied meer hebben leren kennen en waarderen. Dit merk ik ook aan de vele waarnemingen die men kan terug vinden op waarnemingen.be
c) La Bonne Espérance
Project 1: de ombouw van de silo naar winterverblijf is afgerond . enkel intern nog enkele details af te werken. Project 2: voor de bouw van een 230m² winterverblijf is het terrein bouwrijp gemaakt en lastenboek is klaar . De aannemers kunnen nog tot 12 januari inschrijven op het project en einde januari zal een aannemer aangesteld worden. Start werken vanaf april 2021 voorzien.
Project 3 de ombouw van de oude woning naar zomer en winterverblijf is goedgekeurd en half januari is het lastenboek klaar. Hopelijk start van de werken na bouwverlof. December 2020 geen wintertellingen kunnen uitvoeren omwille van coronamaatregelen. Op het dak van de nieuwe silo is een vleermuis detector geplaats in de periode van half augustus tot einde oktober. Hier werden 18000 opnames van vleermuizen geregistreerd . Verdere analyse moet nog gebeuren.
d) Winkelsbroek
In Winkelsbroek werden er negen aankopen verricht: vooral percelen met recreatievijvers en huisjes/koten; ook een weide temidden de wandellus werd aangekocht. We hebben voordeel kunnen putten uit het feit dat vele eigenaars geconfronteerd werden met aanmaningen ( dienst omgeving ) ivm hun illegale constructies en vijvers. De vrijwilligers hebben alle huisjes verwijderd; alleen de betonnen platen moeten in de zomer nog verwijderd worden. Binnen twee jaar zullen de vijvers zelf worden aangepakt met een groot project. De geplande moerasconcerten en jongeren-en gezinskamp worden uitgesteld naar 2021. Winkel kende een toeloop van wandelaars, zodat de kritische limiet soms overschreden werd ( zeker in maart/ april ). Het Life-project van OVAM, waar we partner zijn, genaamd Narmena, bestudeert de mate van Chroomvervuiling van de Grote Kalie en neemt enkele acties Het studietraject is bijna ten einde; grond in het begin van het reservaat is aangekocht voor de realisatie van een slibopvang.
e) Turnhouts Vennengebied
Werken
Koeivenheide west(40) en een deel van Koeivenheide oost (39 b)is na de kapping van de Amerikaanse eik nog steeds niet geplagd .Hierdoor vergaat de strooisellaag in versneld tempo waardoor nog meer voedingsstoffen vrij komen en uitspoelen naar diepere grondlagen. Deze percelen worden gekenmerkt door zeer veel ontkieming van berk , den ,pitrus en pijpenstro .Deze locaties liggen nabij de meest druk bezochte gebieden van TVG .Ze ogen nu niet mooi omdat ze geen variatie kennen en volledig dreigen dicht te groeien. Deze delen zouden best geplagd worden zodat de zaden van heidesoorten opnieuw kunnen kiemen .De delen die in het verleden werden geplagd zijn wel bijzonder mooi .
Moeilijkheden
Het beheer sterk bemoeilijkt wordt door het grote aantal grauwe ganzen (meer dan 400 eks), Canadese ganzen (100 tal) en de sterke toename van watercrassula. Dit is vooral een probleem op de Grote Klotteraard en in mindere mate op het Zwart Water waar crassula nu ook opgedoken. Wat Zandven en Koeiven betreft hier komen uitsluitend kolgans en rietganzen slapen. Toenemende verbossing door stikstofdepositie o.a. zorgt ervoor dat begrazing met alleen koeien moeilijker wordt om de boomgroei in te tomen. Dit probleem situeert zich in alle heidegebieden en voormalige landbouwpercelen die in het verleden geplagd werden om ze te verschralen
WAARNEMINGEN:
BROEDVOGELS
Gegevens berusten veelal op losse waarnemingen .Weidevogels en bijzondere soorten werden zo veel mogelijk geteld vanaf de weg . Grutto :westkant grote baan : 41 koppels en oostkant : 10 koppels. Broedseizoen startte goed ,er was veel water maar door de aanhoudende oostenwind in het voorjaar droogde alles sterk op .Veel vogels vertrokken daardoor in de laatste helft van mei .Op 29/05/2020 werden nog 15 alarmerende vogels geteld aan de westkant en 3 aan de oostkant . Wulp : 15 koppels minimaal waarvan nog 1 koppel in de heide broedend (Zwart Water) .Tureluur: geen geslaagd broedgeval .Watersnip: geheel de zomer 2 vogels aanwezig maar geen zekerheid van broeden .Houtsnip: diverse broedkoppels waarvan één adult vliegend werd gezien met een jong in de poten en tegen de buik gedrukt .Twee andere jongen van enkele dagen oud zaten in de kant .Zomertaling :geslaagd broedgeval op de Ballematen ,aanvankelijk 11 jongen waarvan er 8 groot werden .Tot 19/05/2020 zaten 3 mannetjes in het gebied maar op andere plaatsen werd geen broedgedrag vastgesteld .Wintertaling : 3 tal koppels waarvan 1 koppel met 1 jong en 1 koppel met 7 jongen.Slobeend :zeker twee broedgevallen maar wellicht veel meer . Natte weilanden worden in het broedseizoen niet betreden . Krakeend :geheel het jaar aanwezig .Boomvalk :broedvogel aan de rand of er net buiten wellicht .Torenvalk :goed broedseizoen ,na het uitvliegen van de jongen vaak 10 of meer TV op Zandvenheide .Wespendief : zeker één geslaagd broedgeval met twee jongen en wellicht een tweede net buiten het reservaat. Sperwer: een broedgeval naast het Bels Lijntje met zeker 2 jongen. Bruine kiekendief :geen overzomerende vogels dit jaar : broedvogel op het Zwart Water. Waterral : 1 broedkoppel; Patrijs : Opvallend goed broedseizoen ( 7 koppels)met ook veel jongen die groot kwamen . Kwartel : min 4 koppels ,allen op Natuurpuntpercelen . Boomleeuwerik : Minimum 9 broedkoppels .Kent een zeer succesvol broedseizoen met opvallend veel vogels in de zomer foeragerend op schapenzuring .(29/07/2020 groepjes van 4,3,2 en 6 op Duits Viltkruid) Gele kwik: min 4 koppels. Appelvink: 2 broedgevallen . Goudvink :waarneming in volle broedseizoen . Tapuit : tot 11/06/2020 zat een vrouwtje in een potentieel biotoop maar verdween daarna . Wielewaal: min op 3 plaatsen broedvogel .(Ravels Kamp,Klein Kuilen,Domberheide ) Nachtegaal:3 zangposten met een nieuwe plaats bij het Duits Viltkruid .Deze vogel was wellicht niet gekoppeld . Grauwe klauwier: mislukt broedgeval . Zwartkopmeeuw: alarmerend in de kokmeeuwenkolonie op het Koeiven . Kleine mantelmeeuw :koppel alarmerend in de kolonie kokmeeuwen .Kolonie werd niet betreden tijdens broedseizoen . Raaf: zelf 9 keer waargenomen ,wellicht uitzwermende jonge vogels .Eerste waarneming 23/07/2020 .Laatste maanden geen waarnemingen meer . Geoorde fuut : 1 koppel aanwezig maar geen jongen . Voorjaarstrek 2020 (Grote Klotteraard) . Door Corona kon haast dagelijks in de voormiddag geteld worden zodat een vrij mooi beeld werd verkregen . Pijlstaart:57 Smient :45 ; Zwarte ooievaar 1; Ooievaar :70; Blauwe reiger : 53; Purperreiger: 3; Grote zilverreiger :49; Aalscholver:578; Visarend:3; Bruine kiekendief: 23; Blauwe kiekendief : 3; Grauwe kiekendief: 1; Rode Wouw: 4; Zwarte Wouw : 5; Kraanvogel :69; Steltkluut:7;Regenwulp:254 . Slaapplaatsen worden bijna niet meer bezocht ,vogels trekken veel sneller door wellicht .Op 26/04/2020 werden een 200 ex. in de late namiddag geteld maar tegen de avond waren haast alle vogels doorgetrokken . Kemphaan: 144 .Vanaf 17/03/2020 toenemende aantallen tot 44 ex. samen ter plaatse op 30/03/2020 .Geheel de maand april kleinere groepjes aanwezig en doortrekkend tot 08/05/2020 Gedurende een lange periode waren onafgebroken kemphanen pleisterend aanwezig wat voor veel kijkplezier zorgde .Foerageren veelvuldig op de graslanden van Natuurpunt in de omgeving van het ven waar ze ook slapen . Dit zagen we nooit eerder in die mate aan deze kant van de grote baan .
Bonte strandloper:12; Witgatje: 123 (hoog aantal); Tureluur: 37; Bosruiter:58; Groenpootruiter:158 (mooie doortrek); Dwergmeeuw: 1; Visdief :5; Zwarte stern :5; Boomvalk:4; Smelleken: 1; Beflijster: 4:
NAJAARSTREK 2020
Duinpieper :14 met een maximum van 2 vogels .Vogels komen wel vaak laag of gaan zitten voor een tijdje . Blauwe reiger:86; Purperreiger: 2; Grote Zilverreiger: 51; Aalscholver:3132; Visarend : 2; Wespendief :24; Sperwer : 80; Bruine kiekendief : 27; Blauwe kiekendief :15; Rode Wouw :16; Buizerd :1356 Absolute record ooit in 42 jaar trektellen .Dit was nooit gezien in eigen streek . Goudplevier : 63; Zilverplevier : 1; Bontbek :3; Morinelplevier: 2 ex. samen . Steenloper :2 samen . Zomertortel : 1;Torenvalk :20 moeilijk te tellen door aanwezigheid van plaatselijke vogels . Smelleken : 6; Klapekster : 1; Boomleeuwerik :282; Veldleeuwerik : 2884 ,tegenvaller voor open terrein waar we zitten te tellen . Koperwiek : 14 653 Prachtig en lang geleden dat we dit nog eens zo spectaculair zagen . Kramsvogel : 3937; Gele Kwik : 654: Kneu : 1806
OVERWINTERAARS
Klapekster: zowel aanwezig in winter 2019-2020 als winter 2020-2021 . Blauwe kiekendief :enkel in winter 2020-2021 permanent aanwezig . Kolgans :groep van een 652 ex. in winter 2020-2021 . Rietgans :aanvankelijk kleine groepjes pleisterend in winter 2020-2021 ,wel vaak overvliegend . Roodborsttapuit : enkele overwinteraars .
PLANTEN 2020
Moerassmele doet het goed op het Haverven en neemt nog steeds duidelijk toe in aantal en verspreiding . Moerassmele werd opnieuw terug gevonden op het Zwart Water tegen het baanvennetje ,forse plant . Moerashertshooi werd gevonden op het Kraneven en op Koeivenheide oost (nieuwe groeiplaatsen). Rode bosbes werd jaren geleden reeds gevonden op het Zwart Water maar door de geringe afmeting niet met zekerheid bepaald .De plant is nu duidelijk herkenbaar . Waterlepeltje is nog steeds aanwezig op perceel De Vicque (nr 20).In het najaar (december) werd de soort wellicht gevonden op de plas van de Kasteeltjes .(nr 5 )Gezien sterk verwante soorten bestaan is de determinatie nog niet 100 % zeker . Hondsviooltje:1 ha geplagd :in totaal 36 planten ,neemt goed toe . Breedbladige orchis : 86 eks in bloei ,vooral in laagste deel . Stijve ogentroost: zowel op nr 3 als op het geplagde deel van nr 26 kwamen diverse planten uit die er verleden jaar uitgezaaid werden . (planten afkomstig van groeiplaats in Beerse (Ekstergoor)Soort was vroeger bekend uit TVG maar verdween uit de bermen door een slecht maaibeheer . Oeverkruid :Nr 12a (Hoogmoerheide) 4 plekken met oeverkruid in laagtes .Nr 27 (geplagd weiland) ven tegen de weg ,veel exs .Kasteeltjes (nr 5) ongeveer 0,5m² oeverkruid . Waterlobelia : op 15/05/2020 veel zaailingen en bijna bloeiende planten .Op 11/06/2020 ongeveer 363 ex. in bloei geteld . Witte waterranonkel :Nieuwe groeiplaatsen : Koeivenheide west (nr 40 ), 2 plekken. Maanwaterjufferven Zwart Water : 1 plant .Heideven tegen Boeket :1 ex. . Heidekartelblad:Bremstraat 1(Nr 1) 2m² plus nog een derde plaats . Welriekende nachtorchis : Nr 1 :12 forse ex. . Op het Zwart Water 1,1,4 ex. op drie verschillende plaatsen in de vochtige heide .Samen met veel gevlekte orchissen .Wellicht veroorzaakt door toenemende voedselaanrijking . Groeiplaats op nr 3 werd niet geteld ,enkele honderden maar vooral in de lagere delen . Geplagd De Meester ( nr 26 ) 22 ex. Gevlekte orchis verschijnt ook meer en meer in de vochtige heide van Zwart Water (ongeveer 102 ex) en Koei- Zandven (6 ex.) . Grondster: neemt goed toe op Grote Klotteraard . Rapunzelklokje: 2 nieuwe groeiplaatsen in TVG .Bloeiend ex. in wegberm net ten zuiden van Grote Klotteraard in wegberm . Bloeiende plant in de Bremstraat . Grote pimpernel: nog steeds 8 grote ex. in wegberm Bieheide .Vlak bij nieuw aangekocht perceel van Natuurpunt. Drijvende egelskop: nog steeds enkele groeiplaatsen op Haverven .Geen planten meer op het Langven .Op 21/08/2020 een 9 tal planten in het kleinere vennetje dat in verbinding staat met het grote ven van het Zwart Water .Dit is 42 jaar geleden dat de soort nog tot bloei kwam op het Zwart Water . Dwergvlas blijft verbazen met enorme aantallen op Haverven, Grote Klotteraard, Koeiven en nieuwe groeiplaats op Koeivenheide oost (4 planten). Geelhartje:6/6/2020 :mooie groeiplaats in wegeberm Bremstraat nabij kalkstort op het Zwart Water . Draadgentiaan:02/07/2020:vele duizenden plantjes . Steenanjer :28/06/20 een bloeiend ex. bij de ingang en vangkraal van het Zwart Water .Verrassende verschijning die niet goed te plaatsen is in een eerder vochtige heide waar wel sprake is van toenemende aanrijking . ?Grasklokje: Duits Viltkruid (nr 14) enkele m² op diverse plaatsen maar voor het grootste deel afgegeten door de ezels .
INSECTEN 2020.
Heideblauwtje : op het Zwart Water opvallend veel ex. dit jaar .Toch nog steeds een groot verschil met Koei-Zandven dat erg gelijkt op vorig biotoop met op 26/06/2020 slechts 7 ex. Bruin blauwtje: Duits Viltkruid (nr 14). Gentiaanblauwtje: geen eitelling uitgevoerd vanwege Corona .Ten hoogste 5 tot 6 vlinders werden op een dag gezien .Duidelijk geen goed jaar . Maanwaterjuffer: geen waarnemingen in 2020,wellicht is de soort uitgestorven . Blauwvleugelsprinkhaan werd gezien op Grote Klotteraard en Haverven . Moerassprinkhaan waargenomen op het Haverven . Sabelsprinkhaandoder op perceel Duits Viltkruid (nr 14).
KIKKERS
Heikikker: gezien op Haverven, Zandven, Kasteeltjes en gehoord op het Zwart Water in het voorjaar .
PADDENSTOELEN
Blauw trechtertje: veel Bremstraat 2
f) Kijkverdriet Ravels
Er is dit jaar veel werk verzet in het Kijverdriet. Desondanks en door corona waren alle werkdagen goed vertegenwoordigd. Daarnaast is door de hulp van de vliegende mieren veel extra werk kunnen gebeuren. Normaal hebben we ons handen vol aan hooien van de graslanden met blauwe knoop en maaien van de kamsalamanderpoel. Nu hebben we ook oprukkende houtkanten en struweelkoepels teruggezet. Daarnaast is de boomopslag uit het rietmoeras achter de heikikkerpoel verwijderd. De kamsalamderpoel is dit voorjaar gemonitord. Naast mannetje en vrouwtje van kamsalamder heeft Jan Cortens ook kleine watersalamander, vinpootsalamander en alpenwatersalamander er teruggevonden. Het was een zeer droog jaar. De kamslamanderpoel bleef waterhoudend. Het heikikkerven en ven met witte waterranonkel vielen medio augustus al helemaal droog. Door de droogte ontwikkelt zich meer boomopslag op de hooilanden. Desondanks de droogte en de boomopslag deden de Veenorichis en de welriekende nachtorchis het goed.
10. Boshuis
We zijn 2020 gestart met een uitbreiding van de openingstijden van het bezoekerscentrum. Op zondag zijn we voortaan vanaf 11u geopend en elke laatste woensdag van de maand voorzien we een namiddagactiviteit voor kinderen. Hopelijk krijgen deze initiatieven in 2021 een tweede kans. Nog voor we goed en wel gestart waren, wierpen enkele stormen begin februari reeds roet in eten. Op zondag 9 februari 2020 bleef het Boshuis voor het eerst sinds 2017 gesloten, dit wegens code rood in alle Vlaamse bossen. Een unicum dachten we toen. Verder bleven we tot half maart zeer actief met activiteiten zoals: vogelvoer maken, vogelcursus voor kinderen, sterren kijken, maandelijkse wandelingen, een spelletjesavond, de filmvoorstelling van The Biggest Little Farm enzovoort. Najaar 2019 en voorjaar 2020 werd er door studenten van de Erasmushogeschool, afdeling Tuin- en Landschapsarchitectuur, naarstig gewerkt aan een toekomstvisie voor de site van het Boshuis en omgeving. De resultaten hiervan zouden worden voorgesteld in de tentoonstelling "TUSSEN BOS(huis) EN TUIN", voorafgegaan door een vernissage inclusief receptie. Dit hebben de Natuurpunters en inwoners van Ravels nog van ons tegoed! Na een break van enkele maanden ontvingen we in de periode juni-oktober grote aantallen bezoekers die de buitenlucht opzochten in deze bizarre tijden. Het heeft ons (in het bijzonder de moedige tappers van deze periode) veel inspanningen gekost, maar het resultaat mag er wezen. We hebben 2020 afgesloten met net geen 2.000 bezoekers (1.933) in het bezoekerscentrum. Dit is het grootste aantal gemiddelde bezoekers per zondagopening sinds onze ‘overname’ (gemiddeld 65 bezoekers per zondag in 2020 ten opzichte van 57 in 2019, 55 in 2018 en 45 in 2017). We gaan er dus op vooruit! Desondanks de beperkingen hebben ook de handige harry’s van het boshuisteam niet stilgezeten. De tuin bleef onderhouden, sinds het najaar wordt er quasi elke dinsdag geklust ter verfraaiing van de site, het boshuismuseum werd gedemonteerd (en de denkoefening voor een nieuw museum werd opgestart) enzovoort. Kortom, er werd niet stilgezeten in Ravels. Op de valreep is er tussen kerst en nieuw nog een take away concept voor het bezoekerscentrum uitgewerkt.
Hieruit blijkt dat de goesting binnen de groep vrijwilligers groot is om er in 2021 een serieuze lap op te geven!
11. Enkele dossiers die we hebben opgevolgd
a) Grimstedepark
Wij hebben ons ernstig ingezet om dit bouwproject in een groene enclave achter de tuin van het Natuurpunthuis, te kunnen stoppen. Samen met een buurtcomité hebben we bezwaarschriften geschreven. Uiteindelijk werd ons laatste bezwaarschrift geweigerd omwille van juridische tekortkomingen. Zulke dossiers vragen serieuze juridische bijstand, waarbij we geen steun kunnen krijgen van de juridische dienst van Mechelen. Zeer frustrerend dossier dus.
b) Aa-vallei in Schorvoort
Ook hier heeft onze afdeling zich aangesloten bij de eisen van het plaatselijk actiecomité om het volbouwen van de Aa-vallei te voorkomen in Schorvoort. We hebben onze nek uitgestoken ook tegenover de politieke meerderheid, wat ons niet in dank werd aangenomen. Ook hier worden we geconfronteerd met de intentie van de Stad om zo snel mogelijk het aantal van 50.000 inwoners te behalen; daarnaast is er het financieel belang voor Orion, die de verkoop van de OCMW-gronden in het gebied, heeft begroot voor de ontwikkeling van meer zorg in Turnhout. Het kabinet van Omgeving is hierover benaderd, maar de uitvoering van het project ligt helemaal in de handen van de Stad. Omdat het gebied bevestigd is als woonzone, zal tussenkomst vanuit departement Omgeving niet makkelijk zijn. We blijven het dossier opvolgen en strijden voor het behoud van de kwetsbare natte zones.
c) Mobiliteit in het Noorden
We ijveren al lang voor een beperking van het verkeer in het Vennengebied. Wij bevragen de schepen van mobiliteit op geregelde tijdstippen. We voelen de druk vanuit landbouw om zo weinig mogelijk in te grijpen. De dienst mobiliteit van de Stad zal dit voorjaar met een plan komen om de mobiliteit in het Noorden te beperken. Voorlopig zou het gaan over het westelijke deel van het gebied; wij zijn ook vragende partij om het oostelijke deel aan te pakken. We wachten af en zullen gepast reageren.
d) Nationaal park
In het voorjaar van 2021 zou het kabinet van Omgeving beslissen welke gebieden in Vlaanderen in aanmerking komen voor de uitbouw van een nationaal park. Natuurpunt ( afdelingen Turnhout, Oud-Turnhout, Ravels en Arendonk ), samen met ANB en de gemeentes Turnhout, Oud-Turnhout, Arendonk en Ravels, zijn vragende partij: we hebben ons kandidaat gesteld. De gemeentes hebben een studiebureau aangesteld om te onderzoeken op heel korte termijn of de draagkracht voor zo een nationaal park uit te bouwen groot genoeg is. Natuurpunt heeft zijn huiswerk gemaakt en is klaar voor de uitdaging. Het zou een boost geven aan de natuurontwikkeling in onze streek, de draagkracht vergroten, …
Getekend voor gans de algemene vergadering
Dirk Segers, voorzitter
Natuurpunt, afdeling Turnhoutse Kempen
Belangrijke aankopen in het Turnhouts Vennengebied
Life Nardus & Limosa:
In 2019 werd door Europa dit grensoverschrijdend Life project goedgekeurd, waarin Natuurpunt en het Turnhouts Vennengebied één van de betrokken partners zijn.
Voor de niet ingewijden: Nardus staat voor borstelgras (Nardus Stricta) als vertegenwoordiger van de heischrale graslanden en Limosa staat voor grutto (Limosa Limosa) als ambassadeur van de weidevogels.
De bedoeling van dit Life project is enerzijds vooral het herstel en de uitbreiding van heischrale graslanden, een prioritair en bedreigd habitat, maar anderzijds de realisatie hiervan met respect voor de weidevogels. Trouwens de term “heischraal grasland” klinkt voor velen nogal pejoratief, we hadden in het Nederlands beter de term “bloemen en kruidenrijk grasland” gebruikt.
In het kader van dit Life project was het o.a. voorzien gronden aan te kopen, teneinde de doelstellingen te realiseren. Dankzij deze financiële ondersteuning van Life, konden recent in het Turnhouts Vennengebied 30 ha aangekocht worden, één perceel van 20 ha grasland (1) en twee percelen akkerland samen 10 ha (2).
Perceel 1 is gelegen ten oosten van de Watertappingsstraat en is vrij uniek in het Turnhouts Vennengebied om drie redenen:
1. Het vormt één groot aaneengesloten blok van 20 ha, wat zeker niet alledaags is in ons versnipperd landschap.
2. Het is een historisch grasland. Dit betekent permanent grasland sinds de ontginning op de heide. Dit perceel was één van de laatste heideontginningen op de Zwarte Heide, ofwel in de jaren ’30, ofwel net na WO II, m.a.w. het is gedurende 80 à 90 jaar grasland gebleven; de term historisch grasland is in deze context natuurlijk erg relatief, immers voordien had het perceel gedurende 800 jaar een heidevegetatie.
3. Het grasland is na ontginning nooit genivelleerd zodat het oorspronkelijk heidereliëf perfect bewaard is gebleven met een afwisseling van hoge zandruggen en natte depressies. De oostelijke uitloper van het historisch Kraeneven ligt trouwens in dit perceel. Dit golvend reliëf heeft een groot potentieel voor natuurherstel en biodiversiteit en schept allerlei microgradiënten van licht, warmte en vochtigheid. Om geleidelijk de overgang van economisch grasland naar heischraal bloemenrijk grasland te bekomen moeten de nutriënten in de bodem, aangebracht door jarenlange bemesting, drastisch verminderd worden. Hierbij volstaat het niet om in de toekomst niet meer te bemesten, want de fosfaatconcentratie in de bodem blijft ook dan nog te hoog en de bottleneck om de waardevolle doelvegetatie te ontwikkelen. Om deze fosfaatconcentratie te verlagen, legt dit Life project de nadruk op de techniek van uitmijnen en niet meer het afgraven van de bodem toplaag (zoals in het verleden veel gebeurde).
Het principe van uitmijnen bestaat erin gedurende jaren op een gecontroleerde wijze, na jaarlijkse grondanalyses (Universiteit Gent), stikstof en kalium toe te dienen zonder fosfaat. Het resultaat van deze “bemesting” is de ontwikkeling van een hoog productief grasland, dat fosfaat uit de bodem opneemt. Door meerdere malen per jaar te maaien en af te voeren wordt het gras en dus het fosfaat versneld afgevoerd en daalt de bodemconcentratie fosfaat. Deze uitmijnstrategie is dus in functie van het Nardus aspect van het Life project. Gelukkig wordt er ook rekening gehouden met het Limosa aspect, het maaien en afvoeren gebeurt weidevogelvriendelijk. Dit betekent een eerste maaidatum na 22 juni, zodat het broedseizoen van de weidevogels in alle rust kan gebeuren en niet verstoord wordt door landbouwactiviteiten.
Wat betekent dit nu concreet voor onze weidevogels op perceel 1?
De wulp broedt nog steeds jaarlijks met twee koppels op dit grasland, meestal echter zonder resultaat. Hopelijk zal het broedresultaat verbeteren in de toekomst door het faunavriendelijk uitmijnen en de uitgestelde eerste maaidatum (tenminste als de predatie onder controle blijft). Op lange termijn zal de evolutie naar heischraal grasland ook de broedbiotoop voor de wulp uitbreiden en geschikter maken.
Wat de grutto betreft is de situatie op dit grasland wel wat verschillend. De grutto heeft hier vroeger steeds gebroed, tot 2014 in lage aantallen, één tot drie koppels jaarlijks. In de toekomst kan het perceel voor de grutto zeker terug aantrekkelijker gemaakt worden, namelijk door vernatting van de vochtige depressies (cfr. vroeger Kraeneven). Dankzij het bewaarde reliëf is dit relatief gemakkelijk te realiseren door het opstoppen van de afwateringen. Bovendien zal de gecontroleerde stikstof- en kaliumtoediening het bodemleven bevorderen, waardoor er voor de volwassen grutto’s voldoende regenwormen bereikbaar worden met hun snavel in een vochtige zachte bodem. Tenslotte zal de uitgestelde maaidatum ook het broedsucces van de grutto gunstig beïnvloeden. Ook de kievit zal kunnen profiteren van deze geplande vernatting en late maaidatum. De laatste jaren heeft dit grasland ook een speciale aantrekkingskracht uitgeoefend op de velduil, die hier regelmatig in het voorjaar tijdelijk verbleef, soms zelfs meerdere exemplaren.
Tenslotte is het zeker vermeldenswaard dat met de vorige eigenaar (Vilatca) een uitmijnovereenkomst voor dit grasland werd afgesloten, waarbij Natuurpunt de gecontroleerde bemesting zal uitvoeren, maar Vilatca verantwoordelijk blijft voor het maaien en afvoeren van het gras; zo levert de agro-industrie een bijdrage in de ontwikkeling naar meer biodiversiteit in dit grasland.
Aankoop 2 bestaat uit twee percelen akkerland, gelegen aan de westzijde van de Roodhuisstraat (2 op kaart), samen 10 ha groot. De uitgangssituatie is hier wel verschillend. Na de heideontginning zijn beide percelen snel omgevormd naar akkerland en zo gebleven tot op heden. Op de eerste ontginningsplannen was het zelfs de bedoeling hier rabatten te trekken en dennenbos te planten ten behoeve van de mijnindustrie, maar dit is nooit uitgevoerd. Wel zijn de akkers genivelleerd; de gronden zijn eerder hoog gelegen aan de rand van de Ravelse duinen. Door de jarenlange akkerteelten en bijhorende bemesting lenen de percelen zich zeker tot uitmijnen als stap in de ontwikkeling naar droog heischraal grasland. De randen van beide akkers hebben deze evolutie reeds ingezet door een beheerovereenkomst met de VLM door de vorige eigenaar.
Deze akkers oefenen nog steeds een belangrijke aantrekkingskracht uit op kieviten, die hier jaarlijks met meerdere koppels broeden, maar helaas geen jongen groot krijgen zoals op de meeste akkers. Bovendien vinden we hier een vaste stek voor de laatste broedende veldleeuweriken van hetVennengebied, mede in de hand gewerkt door het beheer van de akkerranden. De ligging van de percelen en de bodemstructuur maken deze gronden zeker potentieel leefgebied voor de wulp, die nog steeds broedt op aangrenzende percelen. De evolutie op langere termijn naar droog heischraal en kruidenrijk grasland zal dit alleen maar bestendigen. Deze aankopen vormen dus een belangrijke uitbreiding voor het Turnhouts Vennengebied en hebben veel potentieel om in de toekomst uit te groeien tot erg waardevolle graslanden met een hoge biodiversiteit.
Harry Lesseliers
Nieuwsbrief
Wil je onze agenda en onze nieuwtjes per mail ontvangen?
Schrijf je dan hieronder in:
Inschrijven nieuwsbrief
De informatie van dit inschrijvingsformulier wordt enkel gebruikt om je onze agenda en nieuwsbrieven toe te zenden.