Goudhaan

Wat eet de goudhaan?

Goudhanen eten vooral insecten en spinnen. Ze gaan in de boomkruinen op zoek naar hun voedsel. Soms hangen ze biddend voor een spinnenweb om er de insecten uit te plukken.

Waar leeft de goudhaan?

• De goudhaan is een broedvogel van gemengd loof- en naaldbos, met een uitgesproken voorkeur voor sparrenbossen. Goudhanen worden in toenemende mate aangetroffen in grotere tuinen met naaldbomen of tuinen met wat grotere sierconiferen. In de trektijd en winter zijn ze ook te zien in loofbos, parken en tuinen.
• Verspreidingskaart van de goudhaan

Hoe plant de goudhaan zich voort?

Strenge winters kunnen de aantallen decimeren. Extra veel jongen in de jaren erna compenseren de winterse verliezen. Om het vrouwtje te versieren, zet het mannetje zijn geeloranje kruinveren rechtop. Goudhaantjes hebben doorgaans twee legsels per jaar, elk goed voor 10 jongen. Opvallend: beide legsels overlappen. Terwijl in het ene nest nog jongen zitten, begint het vrouwtje al aan de eileg in een tweede nest. Vanaf dat ogenblik neemt het mannetje de volledige broedzorg van het eerste nest op zich. Van zodra de jongen van het eerste nest zijn uitgevlogen en zelfstandig zijn, springt het mannetje bij in de broedzorg voor het tweede legsel.

Hoe krijg je de goudhaan te zien?

Ook al is de goudhaan een talrijke broedvogel in Vlaanderen, toch krijg je de soort niet snel te zien. Goudhanen leven vooral in de toppen van naaldbomen. Hun aanwezigheid wordt meestal verraden door hun hoge zang en roepjes. Door de hoge tonen zijn ze helaas minder goed te horen voor oudere mensen waarbij het gehoor wat achteruit is gegaan. Ze leven in groepjes en trekken (vooral ’s winters) vaak op met mezen. Een naaldboswandeling, letten op hoge geluidjes en snel bewegende vogelgroepjes in de sparrenkruinen afspeuren, biedt de beste kans om een goudhaan te zien.

Weetjes over de goudhaan

• De goudhaan werd vroeger ook wel het Sint-Maartensvogeltje genoemd. Sint-Maarten, feestdag van de heilige Martinus, valt op 11 november. Soms komen noordelijke goudhaantjes in grote aantallen naar ons land afgezakt. Meestal voltrekken zulke invasies zich rond midden november, waardoor de link met Sint-Maarten gemakkelijk kan worden gelegd. Andere leuke volksnamen zijn het spinnekopvogeltje, het goudbloempje, het sparrenkoninkje en de sparrenpieper.
• De eerste zangvogel die ooit in Oost-Vlaanderen werd geringd, was een goudhaan. Die wetenschappelijke primeur dateert van 7 december 1927 en vond plaats in Oordegem. De vogel kreeg het ringnummer 1A 521 mee.
• De goudhaan stond op een Belgische postzegel met frankeerwaarde van 0,50 BEF.
• Vooral ’s winters is het voor vogels belangrijk om ’s nachts warm te blijven en zo kostbare energiereserves te sparen. De goudhaan zoekt ’s nachts soortgenoten op. Door dicht tegen elkaar te gaan zitten, wordt een veel kleiner deel van het lichaamsoppervlak aan de koude lucht blootgesteld zodat de vogels elkaar kunnen warm houden. Als twee goudhanen tegen elkaar aan zitten, kan hun warmteverlies met 25% worden gereduceerd. Een trio goudhanen bespaart 30%.
• De goudhaan is erg gevoelig voor koude winters. Als insecteneter komt hij dan gauw in de problemen. Bij een langdurige sneeuwbedekking laat het voedselgebrek zich snel voelen. Na een strenge winter kan de populatie sterk terugvallen. Eén sneeuwrijke week kan volstaan om de aantallen te doen crashen.

Wat kan jij doen voor de goudhaan?

Goudhaantjes worden in de wintermaanden geregeld in tuinen waargenomen, maar komen zelden naar vetbollen, pindaslingers of op de voedertafel. Met sparren in de tuin, kan de goudhaan altijd een plezier doen.