Image
Staartmees - Elwin van der Kolk

Staartmees

Long-tailed tit
Aegithalos caudatus
Aegithalidae

De staartmees lijkt op een pluizig bolletje wol met een aangeplakte staart. Deze schattige vogels trekken meestal in kleine familiegroepjes snel en rusteloos door de tuin.

Grootte
13 - 15 cm - spanwijdte: 16 - 19 cm
Gewicht
7 - 9 gram
Favoriete maaltijd

insecten en rupsen, aangevuld met zaden in de winter

Burgerlijke staat

niet vies van een swingpartij

Status
Algemeen
Woonplaats

bossen, tuinen en parken

Karakter

sociale zenuwpees

Verleiding

uitsloverij en architecturale hoogstandjes

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de staartmees?

  • Piepklein pluizig lichaampje met een erg lange staart
  • Vertoont zich vaak in groep
  • Onmiskenbaar verenkleed: wittige kop met brede, zwarte zijkruinstreep, rozige flanken en buik, wijnrode schouders
  • Hangt vaak ondersteboven aan een twijg op zoek naar voedsel

De staartmees heeft zijn naam niet gestolen en is effectief meer staart dan mees. Doorgaans houden deze pluizenbollen zich op in zenuwachtige groepjes die zich in hobbelende vlucht door de tuin bewegen. Mannetjes en vrouwtjes zien er krek hetzelfde uit. 

Staartmees - Elwin van der Kolk
Staartmees - Elwin van der Kolk

Het geluid van de staartmees

Staartmezen produceren een resem aan hoge en scherpe geluiden, die elkaar snel en tsjirpend opvolgen.

Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de staartmees

Wat eet de staartmees?

Staartmezen plukken graag insecten en rupsen uit struiken en bomen. Als lichtgewichten zijn ze in staat om hun voedsel op te sporen, terwijl ze ondersteboven hangen aan een twijgje. In de winter vullen staartmezen hun dieet aan met zaden. 

Afbeelding
Staartmees - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
Afbeelding
Staartmees - Luc Meert
Luc Meert

Hoe plant de staartmees zich voort?

Het nest van de staartmees is een waar pareltje: een koepelvormig kunstwerk (met zij-ingang) waar tot wel 4.000 schilfertjes korstmos in verwerkt zijn. Ook spinrag en berkenbast dienen als bouwmateriaal. De binnenkant van het nest is bekleed met wol, mos en veertjes. Een nest duurt wel 2 tot 3 weken om te bouwen. Beide ouders helpen mee.
Eenmaal de jongen geboren zijn, kunnen ouderpaartjes vaak op hulp rekenen van naburige staartmezen. Helpers zijn staartmezen wier broedsel mislukt is - ze stammen steeds af van het mannetje dat wel succesvol wist te broeden. Een nest kan zo tot 8 helpers hebben, die de kans op overleven aanzienlijk verhogen.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Net als andere heel kleine vogels (goudhaantje, winterkoning) zijn staartmezen gevoelig voor koud winterweer. Om een koude winternacht door te komen, klitten ze vaak samen met hun lijfjes tegen elkaar. Hun staartjes steken dan uit als bij een ragebol.
  • In Noord- en Oost- Europa hebben staartmezen een volledig witte kop. Uitzonderlijk komen die witkopstaartmezen in de winter tot bij ons. Dat gebeurde in 2010 voor het eerst op grote schaal.

Waar vind je de staartmees?

De staartmees komt voor in bossen, tuinen en parken. Een structuurrijk leefgebied heeft de voorkeur, met een rijke ondergroei en enkele dode of afstervende bomen. Ook houtkanten, struweel en hoogopgaand struikgewas zijn ideaal. De staartmees houdt van een goede mix tussen open en meer gesloten plekken.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

De staartmees is een algemene soort die je in je tuin kan aantreffen.

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de staartmees

Wat kan jij doen?

De staartmees is voor haar nestbouw afhankelijk van mos: zonder mos, geen staartmezennest. Natuurpunt roept op om mos in het gazon te laten staan. Het zorgt voor structuurvariatie in een vaak (veel te) monotoon grasveld. In de winter komen staartmezen graag naar vetbollen en pindaslingers. In tegenstelling tot andere mezen die elkaar wegjagen, kunnen staartmezen soms met z’n tienen aan een vetstaaf hangen. 

In de tuin kunnen enkele dichte struiken (hulst, meidoorn), loofbomen en vooral veel afwisseling tussen een open, mosrijk gazon en struikgewas een prima leefgebied voor de staartmees vormen.
 

Wat doet Natuurpunt?

Wij promoten het vogelvriendelijk inrichten van tuinen op verschillende manieren. Via de website, nieuwsbrieven, tuingids … We organiseren ook jaarlijks het Grote Vogelweekend.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android