Meerkikker

Marsh frog

Pelophylax ridibundus

Ranidae

De meerkikker is de grootste soort van het groene kikkercomplex (Pelophylax esculenta synklepton). Het is een echte kabaalmaker. De meerkikker is een invasieve exoot met beschermde status.

Grootte

10 cm (mannetjes) - 15 cm (vrouwtjes)

Gewicht

150 g (mannetjes) - 200 g (vrouwtjes)

Levensverwachting

Gemiddeld 5 jaar (max 11 jaar)

Favoriete maaltijd

Meerkikkers eten bijna alles wat in hun muil past: slakken en insecten, vissen, kleine zoogdieren, (water)vogels, andere amfibiesoorten én zelfs soortgenoten.

Status

Zeldzaam

Woonplaats

Water met een duidelijke voorkeur voor grotere, voedselrijke en diepere wateren.

Verleiding

Van eind april tot begin juli kan je de mannetjes luid horen kwaken.

Afkomst

Invasieve exoot

Hoe herken je de meerkikker?

grote, groene kikker
olijfbruine rug met vrij grote, vaag afgelijnde bruine vlekken
vaak met een brede, lichtgroene of gele rugstreep
vuilwitte en duidelijk gevlekte buik
rookgrijze tot donker metaalkleurige kwaakblazen

De meerkikker is de grootste van de drie groene kikkers. Hij is vaak maar gedeeltelijk groen op de rug (met donkere vlekken). Hij heeft een witte, altijd zwart of grijsgevlekte buik. Hij heeft relatief lange achterpoten. De ogen staan dicht bij elkaar bovenop de kop. Het belangrijkste kenmerk is de vorm (asymmetrisch en laag) en grootte (klein 25 a 40% van lengte teen) van de graafknobbel. Mannetjes hebben donkergrijze kwaakblazen.

Het geluid van de meerkikker

De roep van de meerkikker lijkt enigszins op deze van een menselijke lach en is duidelijk te onderscheiden van deze van de 2 andere soorten. Hij wordt gekarakteriseerd door op elkaar volgende "ké-ké-ké-ké-ké-ké-ké-ké-ké" tonen die soms vrij kort zijn. De meerkikker is een luidruchtige soort die tijdens de voortplantingsperiode (eind april - begin juli) roept. De roepactiviteit piekt bij warm weer en stopt bij temperaturen beneden de 12 °C.

Beluister hier

Deze soort lijkt op

Hoe leeft de meerkikker?

Wat eet de meerkikker
Volwassen meerkikkers zijn generalisten en opportunisten en eten vrijwel alle ongewervelde dieren die niet te klein of niet te groot zijn. Allerlei insecten (vooral de larven daarvan), zoals vliegen, kevers, libellen, wespen en mieren, verder cicaden, springstaarten, spinnen, slakken vormen belangrijke prooidieren. Ook worden wel kleine gewervelde dieren zoals jonge muizen, vogels en kleinere amfibieën, gegeten. Kannibalisme komt voor. Larven leven vooral van plantaardig materiaal, detritus en dood materiaal van dierlijke oorsprong en schakelen met toenemende leeftijd over op levend dierlijk materiaal. Door hun grote lichaamsafmetingen kunnen meerkikkers ook grotere prooien verorberen. Zo is er een waarneming bekend van een meerkikker die een kuiken van zwarte stern op at.

Hugo Willocx

Hoe plant de meerkikker zich voort?

Tijdens de paartijd vormen de mannetjes geen paarkoren maar zitten ze verspreid in het water te roepen. Mannetjes bakenen hun territorium vooral af door hun roep. Meerkikkers zijn relatief agressief en zitten niet graag dicht bij elkaar. Wanneer een mannetje in het territorium komt van een ander mannetje, springen ze op elkaar, proberen elkaar onder water te duwen tot het sterkste dier als overwinnaar het territorium inneemt. Het mannetje klemt zijn voorpoten om de oksels van het vrouwtje (amplexus), het vrouwtje zet haar eitjes af die dan door het mannetje bevrucht worden. De eitjes worden in meerdere eiklompen afgezet. Het aantal eitjes kan sterk verschillen (4000 tot 5000) en is afhankelijk van de grootte van het vrouwtje. In uitzonderlijke gevallen kan een vrouwtje tot 16.000 eitjes per seizoen afzetten.

Beelden

Hugo Willocx

An De Wilde

Wist je dat

De meerkikker werd voor het eerst beschreven in 1771 door Pallas, na zijn reis door Siberië en het gebied ten noorden van de Kaspische Zee. Het was vooral de paringsroep van de kikker die Pallas opviel. Hij vergeleek die met menselijk gelach. Dit gelach leek hem zo karakteristiek dat hij het gebruikte als basis voor de wetenschappelijke soortnaam: Pelophylax ridibundus, waarbij het tweede lid is afgeleid van het Latijnse werkwoord ‘ridere’ wat ‘lachen’ betekent.
Meerkikkers kunnen tot 11 jaar oud worden en overwinteren onder water. Ze ademen dan door hun huid.
De eerste waarneming in Vlaanderen dateert pas van 5 december 1975, toen de Bulgaarse trucker Vacil Boev Mancev een lading levende meerkikkers voor consumptie afleverde in Bourg-en-Bresse (Frankrijk). Vacil reed door naar Wetteren, om planten in te laden voor transport naar Bulgarije. Bij het inladen van de planten bleken nog wat kikkers tussen de paletten rond te springen. Alle exemplaren werden uit de laadruimte verwijderd, recht de Wetterse wateren in. Wat volgt, is een goed gedocumenteerd succesverhaal van een invasieve exoot.
In ‘De Witte van Sichem’, een film van Robbe De Hert uit 1979 naar de gelijknamige schelmenroman van Ernest Claes wordt een bepaalde scène op de geluidsband van de film begeleid door het gelach van meerkikkers. Vreemd. De opnames van deze film werden immers gemaakt tussen 13 augustus en 12 oktober 1979 in Zichem, Testelt, Diest, Averbode, Ottenburg en Antwerpen, lang voor de eerste gekende waarneming van meerkikker in Vlaanderen (die dateert van 15 juni 1997). Zouden de kwakers uit de Witte van De Hert die eerste waarneming dan voorafgaan? En zouden meerkikkers bijgevolg dus al veel langer dan totnogtoe werd vermoed in Vlaanderen voorkomen? Navraag leerde dat het geluid van de lachende meerkikkers achteraf in de studio werd toegevoegd. De verantwoordelijke voor de geluidsband heeft uit het geluidsarchief vermoedelijk het eerste beste kikkergeluid gekozen. Een schoonheidsfoutje dus bij de geluidsmontage.

Waar vind je de meerkikker?

In België zijn de meeste populaties vermoedelijk ontstaan als gevolg van uitgezette dieren. Meerkikkers kunnen (door een zeer ingewikkeld systeem van hybridogenese) ook ontstaan uit een kruising van 2 inheemse bastaardkikkers. De meeste meerkikkers zitten in de vallei van de Boven-Schelde (tussen Kortrijk en Gent) en de vallei van de Beneden-Schelde (tussen Gent en Wetteren). Ook langs de Dijle, de Nete, de Demer en de Maasvallei zitten veel meerkikkers. In Oost-Brabant is het de meest algemene groene kikkersoort.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Natuurgebieden

Alle natuurgebieden

Wat kan jij doen?

De meerkikker geniet in Vlaanderen van dezelfde wettelijke bescherming als de bastaardkikker en de poelkikker en mag niet worden gevangen, gedood, verstoord of verplaatst.

Sinds 1 september 2009 is het Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer van kracht (het zgn. Soortenbesluit). Door dit Besluit worden alle inheemse amfibieën bij wet beschermd. Het Besluit verbiedt o.a. om inheemse amfibieën opzettelijk te vangen, te doden, of opzettelijk en betekenisvol te verstoren.

Wat doet Natuurpunt?

Natuurpunt raadt aan om geen kikkers (of andere soorten) in de tuinvijver uit te zetten en te wachten tot soorten uit de omgeving spontaan naar je tuinvijver komen.

Pluk geen kikkers (illegaal) weg uit de natuur. Koop ze ook niet in een tuincentrum. Ze worden vaak verkocht als ‘Egyptische groene kikkers’. Onderzoek heeft aangetoond dat die meerkikkers vooral uit het Midden-Oosten afkomstig zijn. De aankoop van deze uitheemse meerkikkers wordt streng afgeraden en het uitzetten ervan is in principe verboden. Het werkt de verdere verspreiding van de uitheemse meerkikkers in Vlaanderen in de hand.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:

Download voor iOS Download voor Android

Meerkikker

Hoe herken je de meerkikker?

Het geluid van de meerkikker

Deze soort lijkt op

Amerikaanse stierkikker

Bastaardkikker

Poelkikker