Image
Gaai - Elwin van der Kolk

Gaai

Eurasian Jay
Garullus glandarius
Corvidae (kraaien)

De gaai is een luidruchtige, bont gekleurde vogel met fraaie felblauwe vleugelveren. Hij legt een wintervoorraad aan van eikels.

Grootte
32 - 35 cm, spanwijdte: 50 - 60 cm
Gewicht
140 - 190 gr
Levensverwachting

 kan wel 18 jaar worden, gemiddelde 2 tot 3 jaar

Favoriete maaltijd

eikels, de gaai legt zelfs een heuse wintervoorraad aan van circa 5.000 eikels

Burgerlijke staat

Monogaam

Status
Algemeen
Woonplaats

In bossen, maar ook in grote parken en tuinen

Karakter

de gaai is een opportunist die het goed doet in de omgeving van de mens

Verleiding

 In het voorjaar komen grote groepen gaaien bijeen in het bos. Ze jagen elkaar op. De mannetjes pronken graag met hun kuif fier omhoog en hun vleugels wijd uiteen om een vrouwtje in te palmen.

Hoe herken je de gaai?

  • verenkleed grotendeels warmbruin met roze tint
  • gestreepte kruin, zwarte snorstreep en bleke keel
  • lichtblauw vleugelveld met fijne, zwarte bandering
  • in vlucht valt vooral de grote, witte stuitvlek op
     
Gaai - Elwin van der Kolk
Gaai - Elwin van der Kolk

Het geluid van de gaai

De opvallende schreeuw van de gaai verraadt zijn aanwezigheid. In het bos waarschuwt hij zo voor indringers.
Andere vogels herkennen dit geluid ook als een waarschuwing en gaan dus ook vaak op de vlucht als ze een gaai horen alarmeren.

Audio file
Beluister hier
Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de gaai

Wat eet de gaai?

Gaaien verzamelen in het najaar (september - oktober) massaal eikels. De eikels worden één voor één in de krop (holte in de keel) verzameld. Met enkele eikels in de krop en één in de snavel vliegt hij naar zijn territorium om ze in de grond te verstoppen als wintervoorraad. Een gaai stopt elke herfst ongeveer 5000 eikels weg in de aarde. Wat later niet wordt teruggevonden, groeit soms uit tot een nieuwe eik. De gaai wordt dan ook beschouwd als één van de beste bosbouwers.
Naast eikels is de gaai een echte alleseter. In het voorjaar en in de zomer voedt hij zich vooral met insecten, kevers, rupsen en menselijke voedselrestjes. Ook kleine of jonge zangvogels en eieren behoren tot het dieet. In de herfst schakelt hij over op vruchten (bramen, kersen, frambozen, lijsterbessen) en noten (beukennootjes en hazelnoten). Eikels vormen in het najaar en in de winter zijn favoriete voedselbron.

Afbeelding
Gaai - Wouter Cardoen
Wouter Cardoen
Afbeelding
Gaai - Luc Meert
Luc Meert

Hoe plant de gaai zich voort?

Gaaien zijn monogame vogels die voor het leven paren, hoewel gaaien in de winter niet vaak bij elkaar blijven en in plaats daarvan elk voorjaar hun paarband vernieuwen. 
De gaai broedt vooral in loofbossen (vooral in eiken- en beukenbossen). Ook in grote parken en tuinen kan je de soort aantreffen. De nestbouw neemt zes tot negen dagen in beslag. Een legsel telt doorgaans vier tot zeven eieren. Het wijfje broedt ca. 16 dagen. Elke drie dagen verlaat ze het nest voor 5 tot 15 minuten. Heel wat legsels gaan verloren door predatie van eksters en kraaien. De volwassen vogels vallen vaak ten prooi aan sperwer en havik.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • De wetenschappelijke naam van de gaai, Garullus glandarius, betekent letterlijk babbelzieke eikelzoeker.
  • Vogels worden vaak geplaagd door veerluizen. Gaaien proberen zich hiervan te ontdoen door een mierenbad te nemen. Met gespreide vleugels en staart gaan ze midden op een mierenhoop zitten. De mieren - die de vogel als een indringer beschouwen en die indringer willen verdrijven - spuiten methaanzuur op zijn verenkleed. Methaanzuur is een effectief ontkalkend middel, beter bekend als mierenzuur. De reinigende werking van mierenzuur zou de gaai helpen om van allerlei parasieten af te komen.
  • De gaai heeft vele dialectnamen als goudvogel, rotzak, smeerlap, stinkerd en wouter.
  • Vroeger had men het niet over de gaai maar over de Vlaamse gaai. Een zoektocht naar de oorsprong van het Vlaamse karakter van de gaai leverde twee verklaringen op. Gaaien kunnen in sommige jaren ons land met tienduizenden overspoelen. Van waar al die vogels plots komen, is niet altijd duidelijk. Het 'Vlaamse' van de gaai zou zijn oorsprong hebben gevonden in Nederland omdat onze noorderburen dachten dat al die invasiegaaien uit Vlaanderen afkomstig waren. Een tweede verklaring voor de oude soortnaam is dat de gaai wordt gekenmerkt door een fraai verenkleed dat deed denken aan de kledij van de gegoede burgerij uit het rijke Vlaanderen.

Waar vind je de gaai?

In het broedseizoen is de gaai heel opvallend aanwezig in het bos. Vooral zijn opvallende roep - het indringer alarm - verraadt zijn aanwezigheid. Buiten deze periode is het echter een waakzame en schuwe vogel waarachter je goed moet speuren.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor?

 

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de gaai

Wat kan jij doen?

De gaai is een opportunist die het goed doet in een door de mens beïnvloede omgeving. Ze behoeft dan ook geen extra steun.
 

Wat doet Natuurpunt?

 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Activiteiten