PAS / IHD: Europese toets nodig
Vorige week besliste de Vlaamse Regering ook hoe het nu verder moet met de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en de uitvoering van de instandhoudingsdoelstellingen (IHD). Natuurpunt is bepaald niet overtuigd van de voorgestelde aanpak. Deze beslissing bevat niet voldoende handvaten om de instandhoudingsdoelstellingen te bereiken en de milieudruk door stikstof structureel te doen dalen. Bovendien ontbreekt het noodzakelijke budget voor deze aanpak.
Natuurpunt heeft ook ernstige twijfels bij de verenigbaarheid met de Vogel- en Habitatrichtlijn en vraagt daarom om deze bijsturing, net als de oorspronkelijke aanpak, ter toetsing voor te leggen aan de Europese Commissie.
1. Zoekzones: garanties voor natuurresultaat of boekhoudkundige fictie?
Zoekzones zouden enkel verkleind worden als er een garantie was dat bepaalde doelen in een beheerplan vastgelegd waren. De Vlaamse Regering besliste woensdag om gebieden mee in rekening te brengen waar geen enkele garantie op beheer is en daarmee geen enkele garantie op het bereiken van de doelen. Zo verkleint men deze zoekzones kunstmatig. Het gevaar hiervan is dat bedrijven kunnen uitbreiden op percelen die later nog nodig zouden kunnen zijn voor het bereiken van de natuurdoelen, of dat bedrijven toestemming krijgen voor activiteiten die negatieve effecten hebben op deze percelen. De overheid rekent zich rijk met een papieren constructie.
Uitholling van de doelstellingen zelf
De Europese natuurdoelen hebben niet alleen een kwantitatief aspect (hoeveel hectare) maar ook een kwalitatief aspect. Een belangrijke stuk van de kwaliteit is de ruimtelijke samenhang: om robuuste bos- heide- of graslandgebieden te hebben, waar de bedreigde soorten een duurzame toekomst hebben, moeten die gebieden op zich groot genoeg zijn. 1000 natuurgebiedjes van 1ha zijn niet hetzelfde als 2 natuurgebieden van 500ha. Vooral bedreigde soorten hebben een minimum oppervlakte nodig.
Technisch werd dat vertaald in de randvoorwaarde dat er voldoende en voldoende grote natuurkernen moeten gerealiseerd worden. Die voorwaarde wordt nu gewoon losgelaten, waardoor de zoekzones de doelen niet kunnen afdekken.
Natuurpunt heeft deze bezorgdheden meermaals in het overleg met het ANB en rechtstreeks aan de minister overgemaakt. Zonder resultaat. Men heeft ervoor geopteerd om de afspraken éénzijdig te wijzigen. Gezien deze bijstellingen fundamenteel zijn, vraagt Natuurpunt om deze aanpak opnieuw voor te leggen aan de EC.
2. PAS: georganiseerde rechtsonzekerheid
Uitstoot van stikstof door verkeer en (landbouw)bedrijven vervuilt onze natuur waardoor de biodiversiteit afneemt. Om de G-IHD de behalen, moet deze natuurvervuiling verminderen. In 2014 besliste de Vlaamse Regering om dat aan te pakken via een programma -de zogenaamde PAS (https://www.natura2000.vlaanderen.be/pas)
Twee jaar na de aankondiging in 2014 ligt er nog altijd niets op tafel dat ook maar in de buurt komt van een echte Programmatische Aanpak Stikstof. De regeringsbeslissing bevat zéér beperkte ambities voor de landbouwsector en geen enkel ambitie voor de transportsector. Het is volstrekt onduidelijk wanneer de doelstelling bereikt kan worden. Het herstelbeleid is een lege doos: het is in wezen het herverpakken van het bestaande beleid, zonder extra inspanningen.
Lichtzinnig bestuur
Hoewel het de expliciete bedoeling was van PAS om rechtszekere vergunningen te kunnen afleveren – lijkt de voorgestelde regeling op minstens op twee punten in strijd met de Europese regeling. Dit betekent dat de vergunningverlening op los zand wordt gebouwd. Ondanks het feit dat we weten - uit een hele reeks rechtszaken in Nederland – dat hier een grote uitdaging ligt waar zorgvuldig mee moet omgegaan worden. De lichtzinnigheid hiervan is verbijsterend: het gaat hier niet enkel over vergunningen voor (landbouw)bedrijven, maar ook bvb voor weginfrastructuur.
De Europese richtlijnen eisen (als absolute onderlat) dat er geen verdere verslechtering plaatsvindt. Dit betekent dat de deposities op Europees beschermde habitats niet mogen stijgen en dat de natuur zelf niet verder achteruit mag gaan (in oppervlakte of kwaliteit). De huidige beslissing laat toe dat bedrijven hun uitstoot (en dus hun depositie) laten stijgen - ook in die gevallen waar de depositie al veel te hoog is..
Cumulatieve effecten
De versoepelde vergunningverlening betekent dat bestaande vergunningen die aflopen zonder enige toetsing eeuwigdurend kunnen worden. Men betonneert daardoor de fouten uit het verleden en men houdt daarbij geen rekening met het feit dat de som van al die vergunningen een veel te hoge depositie met zich meebrengt.
Kortom, de Vlaamse Overheid en Natuurpunt gaan de volgende jaren veel geld investeren het creëren en herstellen van natuur zonder garanties op voldoende verbetering van het milieuresultaat. Natuurpunt heeft jarenlang geïnvesteerd in overleg met de Vlaamse overheid en minister Schauvliege rond deze thema’s, maar kennis en expertise over natuurbeheer worden overruled door andere belangen.
