Rupelbericht

Het aanplanten van streekeigen bomen en struiken, het plaatsen van bijenhotelletjes en het blijvend promoten om onze tuinen vogel- en dus ook bijen- en vlindervriendelijker in te richten heeft zonder twijfel enorm veel leven in grote en kleine tuinen gebracht. Behaag..natuurlijk biedt je opnieuw de kans om tegen een voordelige prijs haagplanten, struiken, fruitbomen, gevelplanten en bijenhotelletjes aan te kopen.

Volgende week wordt er gewerkt in Walenhoek, maandag starten we met het maaien van enkele perceeltjes in het pioniersbos. Dinsdag en woensdag wordt er gewerkt aan het opruimen van het maaisel. Op die manier geven we voorjaars- en zomerbloeiers volop kansen om te groeien en te bloeien.

Vrijwilligers van Vogelwerkgroep Rupel maken elke eerste zaterdag van de maand een vogelkijkwandeling rond het Noordelijk eiland. De wandelafstand bedraagt 4 km, het tempo is dus laag en men krijgt dan ook ruim de tijd om de vogels te bekijken.   

We wandelen in de vroegere kleiputten tussen Terhagen en Reet, waar de natuur haar gang is kunnen gaan nadat de kleiontginning er tientallen jaren geleden werd stopgezet. We genieten van enkele unieke plekjes en hopelijk van heerlijk nazomerweer.

Organisatie  |  Natuurpunt kern Boom/Rumst
 

---

Rararara... Zij zien jou - wij hen niet... Ze zijn het ganse jaar door overal aanwezig, ook in onze huizen, als ongewilde en door menige huisvrouw gevreesde medebewoners. Van veraf lijken ze verschrikkelijke monsters - van dichtbij en nader bekeken zijn ze zeer aaibaar en onze liefste huisvrienden, die op een biologische manier de natuur en onze woning leefbaar houden, wil je er meer over weten?  
 

Tijdens deze leerrijke fietstocht ontdek je wat het Sigmaplan inhoudt. Met de SIGMA-gebieden in de cluster Bornem, met de ontpoldering van het Groot Schoor en de toekomstige inrichting van de Oudbroek/Schellandpolder als overstromingsgebied als eerste blikvangers.

Aan de overkant van de Schelde fietsen we voorbij het Schouselbroek, eveneens een toekomstig overstromingsgebied tot aan de kolossale watervallen van Kruibeke, die op dat moment volop Scheldewater lozen in het Sigmagebied de Polders van Kruibeke. Verwacht je aan een mix van natuurbeleving en sportieve beweging, met oog voor klimaatverandering, waterveiligheid en economie.

Al ruim 20 jaar lang volgen vrijwilligers van Natuurpunt Rupelstreek het wel en wee op van een kolonie laatvliegers die de kerkzolder van de Onze-Lieve-Vrouwkerk in Niel gebruiken als kraamkolonie. Onder meer door het tellen van de uitvliegende laatvliegers en tijdens noodzakelijke herstelwerken aan het dak van de kerkzolder, de medewerkers van de Kerkfabriek en de aannemer er attent opmaken om de in- en uitvliegopeningen van de vleermuizen open te houden.

Een blik op de website: www.waarnemingen.be van Natuurpunt toont onze waarnemingen sinds 2003 en tevens een trend, die aantoont dat de laatvliegers steeds vroeger de kerkzolder verlaten.

Sinds 2021 maakt de telling van de laatvliegers op de Nielse kerkzolder deel van het project Meetnetten, een samenwerking tussen het Instituut Natuur en Bosonderzoek (INBO), het Agentschap Natuur en Bos (ANB) en Natuurpunt Studie, waarbij tijdens 2 telmomenten uitvliegende laatvliegers worden geteld.
 

Op 6 juni 2021 telden we 51 uitvliegende laatvliegers tijdens het eerste telmoment, tijdens het 2de telmoment op 20 juli werden toen 76 laatvliegers geteld. Op 13 juni 2022 werden 45 laatvliegers geteld tijdens het eerste telmoment, tijdens het 2de telmoment op 18 juli werden 78 laatvliegers geteld.
 

Dit jaar werden 57 uitvliegende laatvliegers geteld tijdens het eerste telmoment op 13 juni. De verwachtingen waren dus hooggespannen voor het 2de telmoment op dinsdagavond 1 augustus. Met slechts 33 uitvliegende laatvliegers was het resultaat echter verrassend laag. Blijkt dus dat het merendeel van de laatvliegers op dat moment de kerkzolder reeds had verlaten.

Naar de reden waarom de laatvliegers steeds vroeger de Nielse kerkzolder verlaten en waar ze naartoe trekken is het voorlopig gissen, trekken ze met de hele groep naar een andere plek waar meer potentiële prooien aanwezig zijn of verspreiden ze zich in kleine groepjes of zelfs individueel?

---

Een vogelkijkwandeling rondom het Noordelijk eiland levert momenteel nog steeds schitterende beelden op van jagende visdiefjes. Visdiefjes zijn bijzonder sierlijke vogels, die vanaf midden april terugkeren vanuit de overwinteringsgebieden langs de kusten van West-Afrika. Na het broedseizoen, ergens eind juli, begin augustus vertrekken ze opnieuw naar het zuiden.

Momenteel zitten er nog steeds 2 paar visdiefjes op het Noordelijk eiland, een paar met 3 vliegvlugge jongen die elke dag naar het zuiden kunnen vertrekken en een 2de paartje met jongen, die inmiddels ruim 2 weken oud zijn. Als alles goed gaat kunnen we nog enkele weken genieten van deze prachtige vliegers.

2023 was trouwens een prima broedseizoen voor de visdiefjes op het Noordelijk, met een totaal van 8 broedpaartjes en 17 jonge visdiefjes.

tekst  |  Erik De Keersmaecker
 

---

De voorbije maanden woonde er opnieuw een grote kolonie oeverzwaluwen in de Kleiputten Terhagen, met 376 getelde nesten zelfs één van de grootste kolonies in de Lage Landen.

In tegenstelling tot de andere zwaluwensoorten zoeken oeverzwaluwen niet het gezelschap van de mens op. Hoge, steile en onbegroeide wanden zijn een absolute voorwaarde voor de oeverzwaluw om tot broeden te komen. In die wanden schrapen ze met hun snavel een gang uit met een diepte van ruim een halve meter. 

Bij gebrek aan natuurlijke oeverwanden langs rivieren zijn oeverzwaluwen elk jaar opnieuw afhankelijk van tijdelijke wanden, in de Rupelstreek voornamelijk steile wanden van oude of nieuw gegraven kleiputten.

In 2019 streek de kolonie voor het eerst neer een oude kleiput langs het Keibrekerspad en sindsdien gaat het aantal broedparen er elk jaar in stijgende lijn. De steile wanden in die oude kleiput zijn dan ook ideaal voor een geslaagde broedperiode, ze zijn praktisch loodrecht en de nestgangen zijn onbereikbaar voor predatoren. Bovendien vormen de oude baggervijvers in het natuurgebied Kleiputten Terhagen een ideaal jachtgebied voor de oeverzwaluwen.

Net zoals de andere zwaluwensoorten zijn het trekvogels die in Afrika overwinteren. De meeste oeverzwaluwen zijn inmiddels op weg naar de overwinteringsgebieden in zuidwest Afrika, dat doen ze in groepen die soms erg groot kunnen zijn, samen trekken is immers veel veiliger dan alleen.

Hoeveel oeverzwaluwen we volgend jaar gaan terugzien hangt voornamelijk af van de hoeveelheid neerslag er valt in de westelijke Sahel, waar ze tijdens de najaar- en opnieuw tijdens de voorjaartrek doorvliegen. Hoe groter de hoeveelheid neerslag er valt in de periode maart-oktober, voorafgaand aan de winter, hoe groter de populatie tijdens het volgende broedseizoen.
 

tekst  |  Erik De Keersmaecker – foto  -  oeverzwaluw  |  Luc Meert