Steenuil - Elwin van der Kolk

Steenuil

Little owl
Athene Noctua
Strigidae (Uilen)

De steenuil is de kleinste uil van Vlaanderen. Hij valt op door zijn gedrongen gestalte, felle ogen en witte wenkbrauwstrepen.

Grootte
21- 23 cm - spanwijdte: 55 - 60 cm
Gewicht
vrouwelijke steenuil: ca. 200 gram; mannelijke steenuil: ca. 180 gram.
Levensverwachting

Gemiddeld 2,5 jaar, max. 16 jaar

Favoriete maaltijd

Insecten, amfibieën en regenwormen en uitzonderlijk ook muizen of zelfs ratten op zijn menu.

Burgerlijke staat

De steenuil is over het algemeen monogaam en blijven meestal hun hele leven bij elkaar.

Status
Vrij algemeen
Woonplaats

Steenuilen leven voornamelijk in open landschappen, zoals weilanden, akkers en boomgaarden

Karakter

Territoriaal, maar ook nieuwsgierig

Verleiding

Mannetjes verleiden een vrouwtje met baltsgedrag, paringsdans en lokoep, verdedigen van het territorium en aanbieden van prooien.

Hoe herken je de steenuil?

De steenuil is de kleinste uilensoort in Europa en is ongeveer zo groot als een merel. Hij heeft een rond gezicht met gele ogen en een opvallend patroon van witte vlekken op zijn kop en rug, wat hem helpt om zich te camoufleren tussen stenen en rotsen. Zijn verenkleed is meestal bruin of grijs, afhankelijk van de omgeving waarin hij leeft. Zijn vlucht is golvend als dat van een specht. Verder vallen zijn korte staart en ronde vleugels op.

Je treft hem ook vaak overdag aan terwijl hij van het zonnetje geniet op paaltjes of knotwilgen. 

Steenuil - Elwin van der Kolk
steenuil vliegend - Elwin van der Kolk

Het geluid van de steenuil

Steenuilen communiceren door middel van verschillende geluiden zoals baltsroep, bedelroep, alamroep. Hij heeft een karakteristieke, langgerekte roep die lijkt op "kru-wieet" en kan worden gehoord in de avond en 's nachts.

Beluister hier

Hoe leeft de steenuil

Wat eet de steenuil?

De steenuil jaagt voornamelijk in de schemering en 's nachts, hoewel hij soms ook overdag actief kan zijn. Hij jaagt meestal vanaf een verhoogde uitkijkpost, zoals een boom of een paal, en gebruikt zijn uitstekende gehoor en zicht om prooien te detecteren en te lokaliseren.
Kleine knaagdieren, zoals muizen en ratten, vormen de belangrijkste voedselbron voor de steenuil. Daarnaast eet hij ook verschillende soorten insecten waaronder kevers, vlinders en sprinkhanen en af en toe ook kleine vogels, hagedissen en amfibieën.

Steenuil - Hugo Willocx
Hugo Willocx
Steenuiltjes - lief - Shutterstock
NP
Steenuil - Wim Dirckx
Wim Dirckx

Hoe plant de steenuil zich voort?

In het voorjaar beginnen de mannetjes en vrouwtjes met hun baltsrituelen. Ze tonen hun veren en fladderen met de vleugels om de aandacht te trekken van potentiële partners. Het mannetje biedt het vrouwtje vaak prooien aan als cadeau.
De steenuil bouwt zijn nest het liefst in holten van fruitbomen, knotwilgen en oude schuurtjes. Ze gebruiken ook speciaal voor de steenuil ontworpen nestkasten.  De steenuil is een holenbroeder, die geen nestmateriaal gebruikt, hooguit enkele veertjes van de vogel of enkele braakballen.
De broedperiode is van half april tot half mei. Het vrouwtje legt daarna gewoonlijk 2 tot 6 eieren en broedt deze uit, terwijl het mannetje haar voedt en beschermt.
Na ongeveer 28 dagen komen de eieren uit en worden de jongen geboren. Beide ouders werken samen om de jongen te voeden en te beschermen, en na ongeveer 28 tot 30 dagen beginnen de jongen uit te vliegen. De ouders blijven de jongen nog een tijdje voeden totdat de jongen in staat zijn om zelfstandig te jagen en te overleven.
Steenuilen hebben over het algemeen één broedseizoen per jaar, maar in sommige gevallen, als de jongen vroeg genoeg uitvliegen, kunnen ze nog een tweede legsel krijgen.

Beelden

Steenuil op staketsel - Shutterstock
NP
+19
steenuil_saxifraga-martin_mollet
Saxifraga - Martin Mollet
+18
Steenuil - Hugo Willocx
Hugo Willocx
+17
steenuil_Guy-Borremans
Guy Borremans
+16
Steenuiltjes op tak - paartje - Shutterstock
NP
+15
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • De steenuil kan zijn kop bijna 270 graden draaien, waardoor hij gemakkelijk om zich heen kan kijken zonder zijn lichaam te draaien.
  • Tijdens de wintermaanden kan je de steenuil al van ver horen roepen.
  • Bij steenuilen wordt allen door het vrouwtje gebroed. Aangestuurd door de hormonen ontwikkelt zich op de buik van het wijfje een zogeheten ‘broedvlek’: door het uitvallen van buikveren en –dons ontstaat en kaal stukje huid op de buik dat rijk is aan bloedvaten, zodat lichaamswarmte optimaal wordt doorgegeven aan de eieren.
  • De onverteerbare delen zoals botjes en haren worden uitgespuugd in de vorm van een braakbal. De braakbal van de steenuil herken je aan de typische zwarte keverschildjes op de braakbal. De braakballen van de steenuil zijn smal (32 x 13 mm).

Waar vind je de steenuil?

Steenuilen geven de voorkeur aan een kleinschalig landschap met open terrein om te jagen en met natuurlijke beschutting van houtwallen, heggen en boomgaarden. Ze maken gebruik van boomholtes, nestkasten en oude gebouwen zoals schuren, kerktorens en boerderijen als nestplaatsen en rustplaatsen.
 
De steenuil komt over heel Europa, Noord-Afrika en grote delen van Azië voor. het is een standvogel: hij broedt en overwintert dus in dezelfde streek.

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

De steenuil is ruim verspreid in Vlaanderen en komt in alle regio's voor. Wel verschillen de dichtheden sterk tussen gebieden

Natuurgebieden

Alle natuurgebieden

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de steenuil

Wat kan jij doen?

Zorg goed voor knotwilgen. De steenuil nestelt graag in de holten van de knotwilg, maar als de boom niet regelmatig gesnoeid worden breken de takken af en beginnen ze te rotten.
Plaats een steenuilennestkast. Omdat het wel enkele jaren kan duren eer je kleine knotwilgen steenuilwaardig zijn, help je ze nu al best met nestkasten. Bevestig ze op een dikke tak met de opening naar het oosten of zuidoosten gericht. De dikke tak gebruiken ze als landingsbaan, waardoor ze vlot af en aan kunnen vliegen. Een juiste biotoopkeuze is erg belangrijk.
Behoud het habitat: Steenuilen hebben een geschikt leefgebied nodig met geschikte jachtgronden, schuilplaatsen en nestplaatsen. Door gebieden met stenen muren, houtwallen, heggen en bomen te behouden, kun je hun leefgebied beschermen.
Vermijd het gebruik van pesticiden: Pesticiden en andere landbouwchemicaliën zijn gevaarlijk voor steenuilen en kunnen hun prooien vergiftigen. Door het gebruik van pesticiden te verminderen of te vermijden, kun je hen helpen overleven.

Wat doet Natuurpunt?

Natuurpunt helpt en bestudeert de steenuilen met de Steenuilenwerkgroep, die geeft advies voor het verbeteren van het biotoop van de steenuil, type van nestkasten die succesvol zijn en hoe en waar die op te hangen. Ook voor inventarisatiemethoden kan je bij ons terecht. We reiken advies aan naar bv. gemeenten en Regionale Landschappen over mogelijke acties, webadvies, sensibilisering...  Wil jij ook graag deel uitmaken van de Steenuilenwerkgroep? Stuur dan een mailtje naar [email protected]. 

Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Activiteiten