Image
Alpenwatersalamander - Man  - Elwin van der Kolk

Alpenwatersalamander

Alpine newt
Ichthyosaura alpestris
echte salamanders (Salamandridae)

De alpenwatersalamander is een middelgrote watersalamander met een roodoranje, ongevlekte buik. Het is de algemeenste salamandersoort in Vlaanderen.

Grootte
Mannetjes 10 cm, vrouwtjes 12 cm
Gewicht
Mannetjes: 2,5 - 3 gram en vrouwtjes 3,5 tot 4,5 gram
Levensverwachting

Meer dan 20 jaar

Favoriete maaltijd

Dansmuggen(larven), kikker- en salamandereitjes, kevers, libellen, vliegen en regenwormen

Status
Vrij algemeen
Woonplaats

Grote variatie aan biotopen, in de lente in poelen, vijvers, plassen …

Karakter

Rustig

Verleiding

Mannetjes verspreiden geurstoffen (feromonen) en zetten een hoge rug op

Afkomst
Inheems

Hoe herken je de alpenwatersalamander

  • Middelgrote watersalamander (mannetjes 10 cm, vrouwtjes tot 12 cm)
  • Buik en keel opvallend oranjerood gekleurd en (bijna altijd) ongevlekt
  • Kop, flanken en staart bij mannetjes blauwgrijs, bij vrouwtjes meestal grijsgroen gemarmerd
  • Lichtwitte band (met kleine, ronde, zwarte vlekken) loopt van de snuit, over de flanken tot aan de achterpoten
  • Tijdens de landfase donkerder tot zwart gekleurd met vager vlekkenpatroon

Een volwassen alpenwatersalamander is door zijn ongevlekte buik gemakkelijk van andere watersalamanders te onderscheiden. Enige verwarring met de kamsalamander is mogelijk maar die heeft vrijwel altijd grote, grillige zwarte vlekken op de buik. Bij onvolwassen kamsalamanders kunnen die vlekken ontbreken en dan zijn de soorten wat moeilijker te onderscheiden.
 

Alpenwatersalamander - Man  - Elwin van der Kolk
Alpenwatersalamander - Vrouw - Elwin van der Kolk

Hoe leeft de alpenwatersalamander?

Wat eet de alpenwatersalamander

Volwassen alpenwatersalamanders eten vooral dansmuggen(larven), kikker- en salamandereitjes, kevers, libellen, vliegen en regenwormen.

Afbeelding
Amfibie - Alpenwatersalamander  - Danny Declercq
Danny Declercq

Hoe plant de alpenwatersalamander zich voort?

Er is een uitgebreide balts,, waarbij het mannetje het vrouwtje besnuffelt en probeert te verleiden. Hij buigt hierbij zijn staart langs zijn lichaam en maakt wapperende bewegingen waarbij geurstoffen naar het vrouwtje worden gewaaierd. Het mannetje kromt zijn rug en als het vrouwtje paringsbereid blijkt, loopt het mannetje van haar af, waarbij hij zijn spermatofoor afzet. Het vrouwtje loopt achter het mannetje aan tot ze zich met de cloaca boven het zaadpakketje bevindt. Dan stopt het mannetje en duwt haar langzaam achteruit, zodat de spermatofoor beter kan worden opgenomen.. De volgende dagen zet het vrouwtje tot 250 eitjes af die ze met haar achterpoten keurig in de omgeplooide bladeren van waterplanten bevestigt.

Icon
Icoon_Groot - Vergrootglas

Wist je dat

  • Net als andere watersalamanders komt ook neotenie voor waarbij de dieren volwassen worden zonder de larvale kenmerken te verliezen. Deze exemplaren behouden hun vis-achtige staart en uitwendige kieuwen. Neotenie is niet heel zeldzaam en komt in verschillende vormen voor. Enkele populaties bestaan zelfs voornamelijk uit neotene exemplaren

Doe mee met de paddenoverzet

Waar vind je de alpenwatersalamander

Tijdens de paartijd zijn alpenwatersalamanders zowel dag- als nachtactief en voortdurend in het water te vinden. Ze blijven veel op de bodem. Buiten de paartijd zijn ze ook op het land te vinden, hoewel minder dan de andere inheemse salamandersoorten. Ze zijn dan schemer- en nachtactief en verstoppen zich overdag onder stenen en houtstronken, alleen na een regenbui komen de salamanders soms overdag tevoorschijn.  Ook tuinen en vochtige kelders bieden vaak een ideale schuilplek.

De alpenwatersalamander is aanwezig over nagenoeg alle provincies van België maar het aantal vindplaatsen is eveneens sterk afgenomen. Zijn verspreidingsgebied is bovendien hier en daar verbrokkeld doordat er regio's zijn waar de soort ontbreekt. Wel opvallend is zijn afwezigheid in de kustpolders en de kustduinen waar hij enkel gesignaleerd is in De Panne en in Zeebrugge. Vermoedelijk is hij op deze plaatsen uitgezet.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor? 

De Alpenwatersalamander is een algemene salamandersoort in Vlaanderen.
 

Natuurgebieden

Alle natuurgebieden
Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Wat kan jij doen?

Na de voortplantingsperiode verstopt de alpenwatersalamander zich overdag op koele, vochtige plekjes. Een houtstapel, een hoop takken en bladeren, een composthoop of een rommelhoekje (bv. met stenen of bouwpuin) in de tuin vormen een ideale schuilplek.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android